تغذیه مادیان در انتهای دوره آبستنی
آبستنی در مادیان ها به سه دوره ابتدایی، میانه و انتهایی تقسیم می شود. هر یک از این دوره ها در زمان خود دارای اهمیت می باشند. با این حال تغذیه مادیان در انتهای دوره آبستنی بسیار دارای اهمیت است. در این مقاله به تغذیه دوران انتهایی آبستنی پرداخته می شود.
طی 8-7 ماه ابتدای آبستنی جنین بسیار آهسته رشد می کند. میزان رشد کره در این دوره 90 گرم در روز است. بنابراین در طی این مدت تغذیه برای مادیان چالشی ایجاد نمی کند. مادیان های غیرشیرده در ابتدای دوره آبستنی را می توان همانند سایر اسب های بالغ تغذیه کرد. علوفه با کیفیت به همراه کنسانتره تامین کننده مواد معدنی و ویتامینه که کلیه نیازهای مادیان را برطرف کند در این دوره خوراک مناسبی است.
انتهای آبستنی
با اینحال طی 4-3 ماه انتهای آبستنی رشد و نمو جنین سریع تر می گردد. روزانه حدود 450 گرم رشد می کند. طی 90 روز انتهایی آبستنی کره در حدود 450 گرم در روز رشد می کند. این افزایش وزن تاثیر زیادی بر نیازهای ویتامینی، معدنی، پروتئینی و بطور کلی تغذیه مادیان در انتهای دوره آبستنی دارد. همچنین این افزایش وزن کره موجب کاهش فضای شکم مادیان می شود. بنابراین با افزایش سایز کره میزان علوفه مصرفی مادیان کاهش می یابد. در نتیجه با کاهش علوفه مصرفی بایستی تغذیه مادیان در انتهای آبستنی با کنسانتره های غنی از غلات و مکمل های ویتامینه و معدنی صورت پذیرد.
نقش پروتئین
حتی در شرایطی که شرایط بدنی مادیان با مصرف علوفه مطلوب است مصرف کنسانتره نیز دارای اهمیت می باشد. علیرغم اینکه علوفه می تواند کالری مورد نیاز بدن را برای حفظ شرایط ظاهری بدن حفظ کند، با اینحال قادر به تامین سایر مواد مغذی از قبیل پروتئین، ویتامین و مواد معدنی نمی باشد. خوب بودن شرایط بدنی مادیان و ذخیره چربی کافی به تنهایی تضمین رشد مطلوب کره نمی باشد. تحقیقات نشان داده اند که وزن تولد کره به شدت تحت تاثیر مقدار پروتئین مصرفی مادیان در انتهای دوره آبستنی قرار دارد. حتی در شرایطی که مادیان کاملا چاق و فربه باشد.
مشاهده کره های ضعیف و با رشد کم از مادیان های چاق به هیچ وجه غیرطبیعی نیست. زیرا که این تغذیه این مادیان ها در انتهای دوره آبستنی با منابع دارای کالری بالا و پروتئین کم کیفیت انجام شده است. حتی در شرایطی که از علوفه با پروتئین بالا نظیر یونجه در جیره خوراکی استفاده شود، جیره ممکن است از لحاظ برخی اسیدهای آمینه ضعیف باشد.
تحقیقات نشان داده اند که حتی یونجه با کیفیت هم بطور کامل در بخش ابتدایی دستگاه گوارش تجزیه نمی شود. بنابراین بخشی از اسیدهای آمینه ضروری مورد نیاز در اختیار مادیان قرار نمی گیرد. تغذیه مادیان در انتهای دوره آبستنی باید به گونه ای باشد که مخلوطی از غلات یا منابع پروتئینی پر کیفیت که حاوی آمینواسیدهای ضروری برای رشد مطلوب کره است در اختیار مادیان قرار بگیرد.
مواد معدنی
طی ماه دهم بارداری بیشترین میزان ذخیره مواد معدنی در کره متولد نشده وجود دارد. همچنین شیر مادیان عملا از نظر مواد معدنی کم نیاز مانند مس که برای رشد استخوان ضروری هستند فقیر است. بنابراین مادیان در این دوره بایستی با مقدار کافی از مواد معدنی تغذیه شود. این مواد در بدن کره در حال نمو ذخیره می گردد. بلافاصله پس از تولد، این مواد به مصرف کره می رسد.
در هفته های ابتدایی پس از تولد، کره ها مقادیر کافی از خوراک های مقوی را مصرف نمی کنند. به همین علت مواد معدنی کم نیاز به میزان کافی از خوراک در همان ابتدای مراحل نمو پس از تولد جذب نمی گردد. تغذیه کافی مادیان در انتهای دوران آبستنی با این مواد معدنی سبب می گردد که کره بتواند از این مواد در مراحل ابتدایی پس از تولد برای رشد مطلوب استفاده کند.
مراتع و علوفه معمولا از نظر مواد معدنی نظیر مس و روی فقیر هستند. بنابراین در اختیار قرار دادن مقادیر کافی از مواد معدنی جهت تغذیه مادیان در انتهای دوران آبستنی امری حیاتی و ضروری است.
وضعیت بدنی مادیان
مادیان های لاغر
در صورتی که مادیان در انتهای دوران آبستنی به حدی لاغر باشد که دنده های آن پیدا شده باشد بایستی با مقادیر کافی از کالری تغذیه شود تا افزایش وزن پیدا کند. به خصوص اگی قرار باشد که مجددا آبستن شود این مسئله بسیار اهمیت پیدا می کند. افزایش وزن مادیان های شیرده بسیار سخت است. مادیان های لاغر، بخصوص مادیان هایی که در حال شیردهی به کره هستند به سختی آبستن می شوند. بعلاوه مادیان های شیرده به مقادیر بالایی از انرژی برای تولید شیر احتیاج دارند. در واقع انتهای آبستنی زمان ایده آلی است که یک مادیان لاغر را از لحاظ بدنی در شرایطی قرار دهیم که علاوه بر تولید شیر کافی برای کره شیرخوار خود آمادگی لازم را برای آبستنی بعدی پیدا کند. در این شرایط انتخاب خوراک که از لحاظ انرژی و مواد مغذی غنی باشد بسیار اهمیت پیدا می کند.
مادیان های چاق
تحقیقات نشان داده است که مادیان های چاق احتمال سخت زایی بالاتری از مادیان های لاغر دارند. همچنین مادیان های دارای بافت چربی بالا شیر کمتری تولید می کنند. اگر مادیان به حدی چاق باشد که علاوه بر دیده نشدن دنده ها با لمس هم نتوان دنده ها را لمس کرد، در اختیار قرار دادن خوراکی با مقادیر کافی از پروتئین، ویتامین ها و مواد معدنی برای رشد و نمو مطلوب کره ضروری است. در عین حال باید توجه داشت که مادیان مقادیر اضافی از کالری که موجب چاق شدن می شود را مصرف نکند.این گونه خوراک ها مواد مغذی مورد نیاز کره متولد نشده را تامین کرده و در عین حال موجب افزایش وزن مادیان نمی شود. همچنین محدود کردن مصرف علوفه به 1.5 درصد وزن بدن مادیان های چاق نیز در این موارد توصیه می شود.
مدیریت مطلوب تغذیه مادیان در انتهای دوران آبستنی موجب می شود که کره در ابتدای تولد در بهترین وضعیت قرار داشته باشد. بنابراین با توجه به هزینه و زمانی که برای تولد و رشد کره می شود بهتر اینست که به این مقوله توجه کافی را مبذول داشت.
