بلاگ

[vc_row][vc_column][vc_column_text]

لهستان و تایوان: دو آب و هوای متفاوت، چالش استرس گرمایی یکسان

هر ساله در سرتاسر جهان رکوردهای دمایی جدیدی به دست می آید که اوج گرمای قابل توجه و تابستان‌های طولانی را در بر می‌گیرد.

نشخوارکنندگان به دماهای بالا حساس هستند، زیرا شکمبه آن‌ها در حین تخمیر مقدار زیادی گرما تولید می‌کند. آستانه شاخص دما-رطوبت THI مورد تایید محققین برای گاوهای شیری، 68 است (Burgos and Collier. 2013). بالاتر از آستانه 68 THI (که مربوط به تنش گرمایی متوسط تا شدید است)، افت عملکرد شکمبه و مصرف خوراک دیده شد که با کاهش فراهمی انرژی بر عملکرد گاوهای شیری تأثیر منفی گذاشته و به دنبال آن تولید شیر و ترکیبات شیر کاهش می‌یابد. کاهش شیر هم با شدت استرس گرمایی و هم با مدت قرار گرفتن در معرض آن مرتبط است.

با این حال، مطالعات نشان می‌دهد که تاثیرات منفی استرس گرمایی بر عملکرد گاوهای شیری از شاخص دما-رطوبت (THI) 62 شروع می‌شود. Bourraoui و همکاران، 2002 کاهش بیشتری در تولید شیر، چربی و پروتئین در مناطق مدیترانه‌ای گزارش کردند.

مخمر زنده  می‌تواند به مقابله با چالش‌های استرس گرمایی در شرایط مختلف کمک کند.

نشخوارکنندگان ممکن است در هر منطقه از تنش گرمایی رنج ببرند و صرفاً مختص به مناطق با دمای بسیار بالا نیست. به عنوان مثال، آستانه 68 THI (تنش گرمایی متوسط) می‌تواند با دمای 21.7 درجه سانتی‌گراد و رطوبت 55 درصد ایجاد شود.

مخمر زنده مخصوص شکمبه Saccharomyces cerevisiae CNCM I-1077 (LEVUCELL SC) می‌تواند به محدود کردن افت تولید در طول دوره‌های تنش گرمایی کمک کند. در سال 2021، دو آزمایش در مورد تاثیر استفاده از مخمر زنده در شرایط تنش گرمایی بر عملکرد گاوشیری انجام شد. در این آزمایش دو گروه گاوهای تغذیه شده با مخمر زنده و گروه‌ کنترل را در دو منطقه مختلف جهان مقایسه کردند: یکی در دو مزرعه لهستان، با یک دوره تنش گرمایی متوسط به مدت 82 روز و دیگری در تایوان، با استرس گرمایی متوسط و شدید مداوم به مدت 48 روز انجام شد.

بهبود PH شکمبه

در هر دو آزمایش، زمانی‌که مخمر زنده مختص شکمبه به جیره افزوده شد، pH شکمبه به صورت عددی افزایش یافت.

برای گاوها در لهستان، میانگین pH نگاری با 0.17+، از 6.06 به 6.23 بهبود یافت.

در تایوان نیز بهبود با نتیجه 0.06+ از 5.84 به 5.91 گزارش شد.

گاوهای با pH شکمبه بالاتر، کمتر در معرض اسیدوز تحت حاد شکمبه (SARA) قرار می‌گیرند و بنابراین سلامت شکمبه بهتری دارند و به حفظ مصرف خوراک در دوره‌های استرس کمک می‌کنند.

حفظ تولید شیر

لازم به تاکید است در هر دو آزمایش، تولید شیر بهبود یافت.

بهبود تولید شیر در هر دو مزرعه در لهستان به طور میانگین روزانه 0.65+ کیلوگرم به ازای هر راس و در تایوان 1.17+ کیلوگرم روزانه به ازای هر راس گزارش شد.

نشانه‌های قابل مشاهده سلامت در شرایط ثابت استرس گرمایی متوسط و شدید

در تایوان، تحت شرایط استرس گرمایی، گروه مصرف کننده مخمر زنده سلامت کلی را نشان دادند. شاخص اول، فعالیت نشخوار، نشانه قابل رویت از سلامت و آسایش دام، 40٪ افزایش یافت. شاخص دوم، تعداد گاوهای با امتیاز وضعیت بدنی مناسب به میزان 22% بهبود یافت که در مجموع تأثیر بلندمدت مثبتی بر باروری داشت.

جمع آوری داده‌های تنش گرمایی در سراسر جهان

“گله شما تا چه میزان درگیر تاثیرات منفی استرس گرمایی می‌شود؟”

درگیری با تنش گرمایی صرفاً مختص به مناطق با دمای بسیار بالا نیست و ممکن است بسته به دما و رطوبت شدت متفاوتی داشته باشد. به عنوان مثال، آستانه 68 THI (تنش گرمایی متوسط) می‌تواند با دمای 21.7 درجه سانتی‌گراد و رطوبت 55 درصد ایجاد شود.

منبع

ترجمه : سحر کریمی | دکتری تخصصی تغذیه دام[/vc_column_text][/vc_column][/vc_row]

میانگین افزایش وزن روزانه گوساله قبل از شیرگیری موثر بر عملکرد

طبق نتایج مطالعات متعددی که صورت گرفته است، میانگین افزایش وزن روزانه قبل از شیرگیری (ADG) تاثیر قابل توجهی بر عملکرد شیردهی تلیسه‌ها دارد.

• تحقیقات Cornell در سال 2012 نشان داد که به ازای هر 454 گرم افزایش وزن روزانه بیشتر، 498 کیلوگرم شیر بیشتر در اولین دوره شیردهی و 1034 کیلوگرم شیر بیشتر در سه دوره شیردهی اول انتظار می‌رود. این اثر خطی بود، به این معنی که هر چه ADG در دوره قبل از شیرگیری بیشتر باشد، حیوان بازده بیشتری دارد.
•  نتایج تحقیقی دیگر در سال 2016، به ازای هر 454 گرم افزایش وزن بیشتر قبل از شیرگیری، 648 کیلوگرم شیر بیشتر در اولین دوره شیردهی نشان داد. جالب اینجاست که این تحقیقات نشان داد که این اثر در مورد تولید کل چربی و پروتئین شیر نیز صادق است.
• هر 100 گرم ADG پیش از شیرگیری با 85 تا 111.3 کیلوگرم شیر بیشتر در طول اولین شیردهی همراه بود (Soberon et al., 2012).

نحوه به حداکثر رساندن میانگین افزایش وزن روزانه گوساله قبل از شیرگیری

• به طور کلی، استرس گوساله را تا حد امکان محدود و رشد را تحریک کنید.
• حذف عواملی که باعث می‌شود انرژی از رشد منحرف شود،
• و استفاده از مکمل‌های ویتامینی پروبیوتیکی جهت بهبود رشد،

متاآنالیزی توسط گلسینگر و همکاران (2016) نشان داد که ADG قبل از شیرگیری (8 هفتگی) رابطه مثبتی با تولید شیر اولین دوره شیردهی دارد که تحت تاثیر چند عامل کنترل می‌شود.

مکمل ویتامینی پروبیوتیکی

مصرف ویتامین‌ها و الکترولیت‌ها برای تقویت سیستم ایمنی، بهبود رشد و افزایش وزن بدن اهمیت دارد. این مکمل‌ها سبب افزایش رشد استخوان ها و بزرگ شدن جثه گوساله می‌شوند. رشد جثه گوساله هرچه زودتر و در سنین کمتر آغاز شود، تلیسه در سن کمتری به وزن مناسب برای تلقیح و آبستنی می‌رسد و نخستین دوره شیردهی خود را آغاز می‌کند.

مصرف آغوز

مصرف کافی آغوز و ایمونوگلوبولین‌ها نه تنها بر سلامت گوساله بلکه بر سرعت رشد بعدی و بهره‌وری آینده آن نیز تأثیر می‌گذارد (Nocek و همکاران، 1984؛ DeNise و همکاران، 1989). تاثیرگذارترین عامل در زندگی گوساله‌ها که ADG، سلامت و عملکرد مادام العمر را پیش‌بینی می‌کند، مدیریت آغوز است. تغذیه با مقدار صحیح آغوز با کیفیت (دارای حداقل 50 گرم IgG در هر لیتر) مناسب و در زمان مناسب مهمترین کاری است که می‌توانید برای یک گوساله انجام دهید.

مصرف استارتر

مصرف استارتر گوساله قبل از شیرگیری با میزان افزایش وزن روزانه در روزهای پس از شیرگیری ارتباط نزدیکی دارد (Stamey et al., 2012). ماده خشک مصرفی استارتر گوساله در 8 هفته اول نیز عملکرد اولین شیردهی را بهبود بخشید. خوراک مصرفی در زمان از شیرگیری رابطه مثبتی با تولید در اولین دوره شیردهی دارد (Heinrichs and Heinrichs, 2011). با استفاده از برنامه مناسب شیردهی و مصرف استارتر (3 روز متوالی به میزان 1500 گرم) می‌توانید گوساله‌ها را در سن 60 روزگی با وزن مناسب (2 برابر وزن تولد) از شیر گرفته و به دنبال آن بهترین نتایج را در پرورش تلیسه خواهید گرفت.

جمع بندی

در کل بهبود ADG قبل از شیرگیری با تولید بیشتر شیر در اولین دوره شیردهی همراه است. از جمله عوامل تاثیرگذار در بهبود افزایش وزن گوساله، می‌توان به مدیریت آغوز، پیش‌گیری و درمان به موقع اسهال و استفاده از استارتر با کیفیت اشاره کرد.

براساس این مطالعه وزن بدن گوساله و ADG در هفته‌های 6 و 8 اثرات مثبت قابل توجهی بر تولید شیر، چربی و پروتئین کل 305 روز اول شیردهی دارد. روند جلو افتادگی آبستنی و تولید شیر، تا پایان عمر اقتصادی گوساله ادامه دارد و میانگین تولید شیر به ازای هر گاو در گله را افزایش می‌دهد.

ترجمه : سحر کریمی | دکتری تخصصی تغذیه دام

[vc_row][vc_column][vc_column_text]

اسکور اسهال گوساله­‌ی نوزاد (Neonatal Calf Diarrhea Score = NCDS)

مقدمه

اسهال گوساله‌­ی نوزاد (NCD) یکی از شایع‌ترین بیماری‌های چندعاملی است که دامداران همواره با آن روبرو هستند. داده‌­های منتشرشده در مورد میزان بروز و اهمیت این بیماری بر پایه‌­ی کشور، نوع سیستم پرورش، نوع تولید، سال و عوامل دیگر متفاوت است. میزان بروز این بیماری که توسط پژوهشگران گوناگون مشاهده و گزارش شده است، از پایین‌ترین سطح در سوئد و دانمارک (9.8% و 10.3%) تا میانگین 24 – 30% در اروپا و ایالات‌متحده‌ی آمریکا متغیر است. مرگ‌ومیر گوساله‌هایی که از اسهال رنج می‌برند، در اروپا بین 15 تا 30 درصد و در ایالات‌متحده‌ی آمریکا بیش از 50 درصد است. پیامدهای منفی اسهال نوزادی نه‌تنها از ضررهای مستقیم آن (مرگ‌ومیر و هزینه­‌ی درمان)، بلکه از تأثیرات آن بر سودآوری گله نیز ناشی می‌شود. حتی گوساله­‌هایی که بر اسهال غلبه کرده و زنده می­مانند، بازهم دچار پیامدهای منفی بلندمدت بر رشد خود هستند. همچنین، این گوساله‌­ها دچار ضعف سیستم ایمنی بوده و احتمال بروز دیگر بیماری‌­ها (به­‌ویژه بیماری‌های تنفسی) در آن‌­ها بالاست. مدیریت مناسب و دقیق پرورش و نیز مراقبت از گوساله­‌ها می‌تواند عوارض و مرگ‌ومیر ناشی از شیوع اسهال نوزادی را به حداقل برساند.

شناسایی و رتبه‌بندی

اسهال گوساله­‌ی نوزاد معمولاً با کم‌­آبی بدن (دِهیدراسیون)، اسیدمی (اسیدی شدن خون) و عدم تعادل الکترولیتی مایعات بدن (به­‌ویژه فشار اُنکوتیک) همراه است. آنالیز گازهای خون به‌طور گسترده‌ای به‌عنوان آزمونی استاندارد برای ارزیابی شدت اسیدوز متابولیکی، DCAD و اختلالات الکترولیتی در گوساله‌های اسهالی مورد استفاده قرار می‌­گیرد. بااین‌وجود، انجام آزمون‌­های آزمایشگاهی در مزرعه کاری دشوار است.

معاینه‌­­های بالینی، نخستین گامِ اجتناب‌ناپذیر برای شناسایی و رتبه‌­بندی اسهال گوساله­‌ی نوزاد (به‌­ویژه در مراحل نخست آغاز بیماری) است. در بسیاری از پژوهش‌­ها، همبستگی زیادی میان نشانه­‌های بالینی بیماری و فراسنجه­‌های خونی همچون pH، گازها، بی‌کربنات (HCO₃^–)، باز مازاد (BE) دیده شده است. یک سیستم رتبه‌­بندی ایده‌­آل برای اسهال گوساله­‌ی نوزاد، سیستمی است که بیش­ترین همبستگی را با فراسنجه­‌های خونی داشته و بتواند به‌آسانی توسط پرسنل آموزش ندیده نیز مورد استفاده قرار گیرد.

انواع رتبه‌بندی

رایج­‌ترین روش برای بررسی و رتبه­‌بندی اسهال گوساله، استفاده از قوام مدفوع (Fecal consistency) برای شناسایی بروز و ارزیابی درجه‌­ی شدت اسهال است. این رتبه‌­بندی برای نخستین بار در سال 1977 توسط لارسون و همکاران ارایه شد. این رتبه­‌بندی بر پایه‌­ی سیالیت مدفوع پیشنهاد شد. در این رتبه‌­بندی، اسکورها به‌صورت زیر بیان می‌­شوند:

اسکور 1: مدفوع نرمال. مدفوعی که سِفت است، اما نه سخت. مدفوع پس از افتادن به زمین، کمی پخش می‌­شود؛

اسکور 2: مدفوع نرم (Soft). مدفوع نرم است و شکل خود را حفظ نمی­‌کند؛ انباشته می‌شود، اما کمی پخش می‌شود؛

اسکور 3: مدفوع روان (Runny). به‌آسانی تا عمق حدود 6 میلی‌متر پخش می‌شود؛

اسکور 4: مدفوع آبکی (watery). مدفوعی مایع و پاششی است.

مَک­گویرک (2008) رتبه­‌بندی دیگری را برای بیان اسکور مدفوع ارایه داد. این رتبه­‌بندی دارای یک مقیاس 0 تا 3 است:

0 : مدفوع نرمال با قوام طبیعی؛

1 : نیمه شکل­یافته یا خمیری (Semiformed or pasty)؛

2 : مدفوع شُل است، اما قوام کافی برای باقی ماندن روی بستر را دارد؛

3 : مدفوع آبکی و پاششی.

در این رتبه‌­بندی، در صورت وجود خون در مدفوع از حرف B در کنار اسکور مربوطه استفاده می­شود؛ به‌عنوان نمونه، اسکور 3B به معنای مدفوع آبکی همراه با خون است.

کلام آخر

صرف‌نظر از سیستم رتبه‌­بندی اسهال، در بیش­تر پژوهش‌­های انجام شده روی اسهال گوساله، از سیستم رتبه­‌بندی قوام مدفوع استفاده می‌­شود. برای هدفمند کردن این معیار، بلوسا و همکاران (2011)، رتبه‌­بندی قوام مدفوع را به‌عنوان ابزاری برای پیش‌بینی درصد ماده‌­ی خشک مدفوع (Fecal DM) مورد ارزیابی قرار دادند. آن­‌ها دریافتند که هر چه اسکور قوام مدفوع بالاتر (مدفوع شُل­تر) باشد، درصد DM مدفوع کم­تر است. رناد و همکاران (2020) نشان دادند که اسکور قوام مدفوع می‌تواند کاهش DM مدفوع را پیش‌بینی کند؛ بدین ترتیب اسکور قوام مدفوع بالاتر ممکن است نشان‌دهنده‌ی افزایش شدت اسهال باشد.

رتبه­‌بندی مدفوع معمولاً توسط دامداران برای تصمیم‌­گیری­‌های بالینی (مانند زمان و ضرورت سِرم­‌درمانی) مورد استفاده قرار می­‌گیرد؛ به‌عنوان نمونه، اسکور مدفوعی 3 معمولاً دامدار را ترغیب به سِرم­‌درمانی می­‌کند تا از دِهیدراسیون شدید و بروز عدم تعادل الکترولیتی در گوساله‌­ی مبتلا به اسهال جلوگیری کند. در سال 1998، کانستبل و همکاران استفاده از فاکتورهای بالقوه سودمندِ بالینی را برای ارزیابی وضعیت دِهیدراتاسیون ناشی از اسهال، مورد بررسی قرار دادند. این فاکتورها عبارت بودند از: میزان انوفتالموس (گودرفتگی چشم)، مدت‌زمان برگشت پوست گردن، سینه و پلک‌های بالایی و پایینی، ضربان قلب، میانگین فشار سیاهرگ مرکزی، دمای محیطی و مرکزی بدن و … . آن­‌ها به این نتیجه رسیدند که بهترین پیش‌­بینی­‌کننده­‌ی درجه­‌ی دِهیدراسیون بدن، شدت گودرفتگی چشم (انوفتالموس) و ویژگی ارتجاعی پوست در ناحیه­‌ی گردن و سینه است.

گردآوری و تدوین: دکتر محمد چمنی[/vc_column_text][/vc_column][/vc_row][vc_row][vc_column][us_btn label=”دانلود فایل PDF” link=”%7B%22url%22%3A%22https%3A%2F%2Fdamdarbartardairyfarm.com%2Fwp-content%2Fuploads%2F2024%2F01%2F%D8%A7%D8%B3%DA%A9%D9%88%D8%B1%D9%87%D8%A7%D9%8A-%D8%A8%D8%A7%D9%84%DB%8C%D9%86%DB%8C.pdf%22%2C%22target%22%3A%22_blank%22%7D”][/vc_column][/vc_row]

[vc_row][vc_column][vc_column_text]

سیستم‌های اسکوربندی بالینی در گوساله‌های نوزاد (اسکور آپگار)

رتبه‌بندی آپگار برای خوک، اسب، سگ، گربه، گوسفند، الاغ و گونه‌های گاو ایجاد شده است که دارای پنج فراسنجه با رتبه­‌های صفر، 1، و 2 تشکیل شده‌اند.

 در مورد گونه‌های گاو، پنج فراسنجه‌ی مورد ارزيابی رتبه‌بندی آپگار به شرح زیر هستند:

• (A) رنگ غشاهای مخاطی (Mucous membranes color) و ظاهر پوشش بدن:

  • رنگ غشاهای مخاطی:

یک فراسنجه­‌ی استاندارد در رتبه­‌بندی سنتی آپگار بوده و مربوط به اکسیژن‌رسانی خون و نيز پِرفیوژن يا خون­‌رسانی بافت‌­های محیطی (Peripheral perfusion) می­‌باشد. سیانوز (کبودی) غشای مخاطی باکال و زبانی نشان‌دهنده­‌ی سخت‌­زايی بلندمدت و هایپوکسمی (کم­‌اکسيژنی خونی) ناشی از آن است. مخاط باکال، مخاط پوشاننده­ی بخش درونی گونه­‌ها و لب­ها در دهان می­‌باشد. بايد توجه داشت که سیانوز (کبودی) غشای مخاطی باکال و زبانی ممکن است به دليل کاهش هماتوکريت گوساله­‌ی تازه متولد شده نيز باشد و ارتباطی به سخت­‌زايی نداشته باشد.

• • ظاهر پوشش بدن:

به‌طورمعمول، گوساله‌ها پوشیده از مایع کيسه­‌ی جنينی متولد می‌شوند. وجود رنگ مِکونیوم نيز يکی از نشانه‌­های بروز تنش (مانند سخت‌­زايی) در گوساله به هنگام زايش است. مکونیوم ماده­‌ی مدفوعی است که گوساله با آن متولد می‌شود. گوساله‌هایی که به هنگام زايمان دچار تنش می‌شوند، در درون مايع آمنيوتيک مدفوع می‌کنند. اين کار سبب می‌شود که مایع آمنیوتیک، رنگی مایل به زرد تا سبز داشته باشد (زیرا مِکونیوم دارای مقدار زیادی از ترکیبات صفراوی است). دليل دفع مکونيوم در مايع آمنيوتيک، شُل شدن اسفنکتر مقعدی گوساله در اثر هايپوکسی درون­‌رحمی (معمولاً ناشی از سخت­‌زايی) است. بدين ترتيب، بخش­‌هايی از بدن گوساله که دارای موهای سفید هستند، به رنگ زرد مايل به سبز ديده می‌­شوند (شکل 1).

افزون بر این، همبستگی مثبتی ميان غلظت L-لاکتيت خونِ ناف و رنگ مِکونیوم ديده شد که دليل آن همان هايپوکسی درون‌­رحمی است. طولانی شدن زمان زايمان سبب کاهش اکسيژن خون و بروز تنفس بی­‌هوازی (تخمير) در سلول­‌ها و توليد مقدار زيادی لاکتيت در بدن می‌شود. ورود لاکتيت به خون، موجب افزايش غلظت پلاسمايی آن شده که نشانه­‌ای از هايپوکسی درون­‌رحمی گوساله است؛

• (P) ضربان قلب (Heart rate, HR):         

  HR نشانگر سَرزندگی کُلی (Overall vitality) گوساله است. بي­‌درنگ پس از زایمان، HR بالا (bpm در حدود 100-150) به‌عنوان شرايط فیزیولوژیک نرمال در نظر گرفته می‌شود. پس از چند ساعت، HR کاهش خواهد يافت. در گوساله‌های در معرض خطر، یک تاکی­کاردی اولیه (HR > 150 bpm) و به دنبال آن برادی­کاردی (HR < 80 bpm) مشاهده می‌شود؛

• (G) پاسخ گریمِس (Grimace response) يا تحريک‌­پذيری رفلکسی (انعکاسی):

آزمون‌­های زیادی برای ارزیابی تحریک­‌پذیری رفلکسی پیشنهاد شده است. پژوهشگری به نام جي. اف. می در سال 2008 پیشنهاد کرد که پاسخ‌­های رفلکسی را می‌توان با روش­‌های زير مورد ارزيابی قرار داد:

الف- تکان سَر (Head shake):

تکان سَر را می‌­توان با گذاشتن انگشت یا تکه­‌ای از کاه در سوراخ بینی ارزيابی کرد؛

ب- رفلکس قرنیه (Corneal reflex):

رفلکس قرنیه را می‌­توان با فشار ملایم پلک، ارزيابی کرد؛

ج- رفلکس مکیدن (Suckling reflex = SR):

رفلکس مکیدن را می‌­توان با قرار دادن انگشت در حفره­‌ی دهان، ارزيابی کرد؛

د- رفلکس پَس­‌کشيدن زبان (Tongue withdrawal reflex):

رفلکس پَس‌­کشيدن زبان را می‌­توان با کشیدن زبان به سمت بيرون و بررسی مقاومت گوساله در برابر اين کشيدگی و تلاش گوساله برای پَس کشيدن دوباره‌­ی زبان به داخل دهان، مورد ارزيابی قرار داد؛

ھ- رفلکس پدال (Pedal reflex):

رفلکس پدال را می‌­توان با نیشگون گرفتن فاصله­ يا شکاف ميان­‌سُمی (Interdigital cleft) پای جلويی، مورد ارزیابی قرار داد (شکل 2). در آزمونِ رفلکس پدال، اگر گوساله به‌شدت پای خود را پَس بکشد، به معنای پاسخ بسيار مثبت به اين تحريک رفلکسی است. اگر گوساله به‌آرامی پای خود را پَس بکشد، به معنای پاسخ نسبتاً مثبت به اين تحريک رفلکسی است، و اگر گوساله پای خود را پَس نکشد، به معنای عدم پاسخ به اين تحريک رفلکسی است.

برخی پژوهشگران توصیه می‌کنند که برای ارزیابی سرزندگی گوساله‌های تازه متولدشده، استفاده از آزمون رفلکس مکیدن (SR) به‌تنهایی کافی است. به‌طورمعمول، گوساله دارای فرکانس مکيدن 80 يا بيش از 80 بار مکيدن در دقيقه است. این آزمون دارای بیشترین ارتباط را با pH خون است. در واقع، هایپوکسیِ بلندمدت، باعث کاهش سطح O₂ مغزی و به دنبال آن اُفت کارکرد سیستم عصبی مرکزی (CNS) می‌شود. اُفت کارکرد سیستم عصبی مرکزی سبب اختلال در انواع رفلکس‌های عصبی می‌­شود.

افزون بر این، رفلکس مکیدن (SR) و رفلکس پَس کشيدن زبان، دارای همبستگی زيادی با اسيدوز متابوليکی (کاهش pH خون و مايعات بدن) هستند. اين دو رفلکس، ارتباط زيادی با غلظت يون بي­کربنات و لاکتيت در خون دارند. رفلکس مکیدن، با اسیدوز ناشی از اسهال مرتبط است. رفلکس پَس کشيدن زبان (چه کامل و چه ناقص) ارتباط چشم­گيری با غلظت L-لاکتات در خون دارد. افزايش لاکتيت در خون، موجب اُفت رفلکس پَس کشيدن زبان می‌­شود.

• (A) فعاليت و تونوس ماهيچه­‌ای (Muscle tone and activity):

این فراسنجه به‌طور مستقیم با پاسخ به تحريک‌­پذيری رفلکسی ارتباط دارد. فعاليت و تونوس ماهيچه‌­ای را می‌توان به‌طور غیرمستقیم از راه بررسيی رفتارهای نوزادی مانند راست نگه‌داشتن سَر (Head-righting) و تلاش برای ایستادن ارزیابی کرد. در رفتار راست نگه‌داشتن سَر، دامدار بايد سَر گوساله را به سمت عقب، جلو و يا چپ و راست خم کند، گوساله­‌ی سالم تلاش می­‌کند که به‌سرعت سَر خود را راست نگه دارد.

• (R) تنفس:

شمار يا تعداد تنفس (Respiratory rate) و ریتم تنفسی (Respiratory rhythm) شاخص‌های مشخصی از سَرزندگی کُلی گوساله هستند. تُندنفسی گذرا نوعی شرايط فيزيولوژيکی طبيعی در گوساله­‌ها (بي­درنگ پس از تولد) است. در گوساله‌های در معرض خطر، توقف تنفسی (آپنه) اولیه یا ثانویه و یا تنگی نفس (ديس­پنه) قابل مشاهده است. در آپنه­‌ی اوليه، گوساله­‌ای که دچار توقف تنفس شده است، پس از تحريک (مانند ضربه به بدن) دوباره تنفس را آغاز می‌­کند و در آپنه‌­ی ثانويه، گوساله­‌ای که دچار توقف تنفس شده است، تلاش‌های تنفسی نامنظمی را آغاز کرده و سپس به‌آرامی تعداد دفعات آن کاهش می‌یابد و در نهایت متوقف می‌شود.

سایر شاخص‌ها

افزون بر رتبه‌­بندی آپگار برای گوساله­‌های نوزادِ تازه متولدشده، شاخص­‌های ديگری را نيز می­‌توان در چند ساعت نخست پس از زايمان، مورد بررسی قرار داد؛ از جمله:

دمای رکتوم (Rectal temperature):

به‌طورمعمول، پس از زایمان، گوساله‌ها دمای بدن بالاتری (39 تا 40 درجه­‌ی سلسيوس) نسبت به دمای فیزیولوژیکی دارند که البته در عرض 3 تا 5 ساعت، به حالت طبیعی (37.7 تا 39 درجه­‌ی سلسيوس) بازمی‌گردد. گوساله‌­هايی که طی يک سخت­‌زايی بلندمدت متولد شده‌­اند، دچار يک هايپرترمی (بيش از 39.5 درجه­‌ی سلسيوس) و به دنبال آن، يک هايپوترمی شدید (کم­تر از 37 درجه­‌ی سلسيوس) می‌­شوند. در اين گوساله­‌ها، بازگشت دمای رکتوم به حد نرمال، آهسته‌­تر و بلندمدت­‌تر است. در کُل، بازگشت آهسته‌­تر و بلندمدت­‌تر دمای رکتوم به حد نرمال، از نشانه­‌های کم بودن توانايی زنده‌­مانی در گوساله‌­های نوزاد است.

زمان درازکش جناغی (Time to attain sternal recumbency, T-SR):

فاصله­‎‌ی زمانی ميان تولد گوساله تا هنگام رسیدن به حالت درازکش روی جناغ را زمان درازکش جناغی (T-SR) می­‌گويند. گاوها در حالت عادی، براي استراحت کردن و خوابيدن، بدن خود را روی زمين به پهلو و حالت درازکش جناغی قرار می­‌دهند (شکل 3). در اين حالت، بیشتر وزن بدن روی پاهای جلویی قرار می‌گیرد. زمان رسیدن به حالت درازکش جناغی يا همان T-SR به‌عنوان شاخصی مهم برای ارزيابی زنده‌­مانی گوساله­‌ی نوزاد در نظر می‌گرفتند. در شرايط عادي، گوساله‌های تازه متولدشده در عرض چند دقیقه به حالت درازکش جناغی می‌رسند (معمولاً در يک بازه­ی زمانی 15 دقيقه­‌ای). T-SR درواقع نشان­‌دهنده­ي کارکرد ترکیبی سیستم­‌های قلبی-رگی، حرکتی و عصبی است. سخت­‌زايی سبب افزايش قابل­‌توجهی در T-SR گوساله‌های تازه متولدشده می‌­شود. برخی پژوهش­‌ها نشان داده‌­اند، درصورتی‌که رسيدن به حالت درازکش جناغی بيش از 15 دقيقه به درازا بکشد، احتمال اُفت جذب ايميونوگلوبولين­‌ها از آغوز و بيماری و مرگ ناشی از آن بالا مي­رود.

تلاش برای بلند شدن و زمان برای ایستادن:

گوساله‌های سَرزنده، 15 دقيقه پس از تولد، تلاش خود را برای ايستادن آغاز کرده و معمولاً طی 1 ساعت به حالت ایستاده مي­رسند. همانند T-SR، این رفتار ذاتی نيز نشان­‌دهنده­‌ی کارکرد خوب سیستم­هاي قلبی-رگي، حرکتی و عصبی است. برعکس، گوساله‌های باقابلیت زنده ماندن ضعیف، یا این رفتار ذاتی را نشان نمی‌دهند و یا با تأخیر زياد اين کار را انجام می‌­دهند.

اسکور آپگار مولینگ

کاربرد رتبه‌­بندی آپگار برای گوساله‌­های تازه متولدشده، نخستين بار توسط مولينگ در سال 1977 آغاز شد. در آن هنگام از اصطلاح اسکور آپگار مولينگ برای اين ارزيابی­‌ها استفاده می­‌شد. پس از مدتی مشخص شد که اسکور آپگار مولينگ در مورد گوساله­‌ها، فاقد دقت لازم و کافی می­‌باشد و به همين دليل کاربرد اين رتبه­‌بندی منسوخ شد. از آن هنگام به بعد، پژوهشگران تلاش­‌های فراوانی را برای ارايه­‌ی رتبه­‌بندی توانايی زنده‌­مانی گوساله­‌های تازه متولدشده (بر پايه­‌ی رتبه‌­بندی آپگار) انجام دادند.

رتبه‌بندی می

مجموعه­‌ی اين تلاش­‌ها سبب شد که پژوهشگری به نام جی. اف. می در سال 2008 نخستين رتبه­‌بندی قابل‌اطمینان در اين مورد را ارايه دهد. این رتبه­‌بندی از معیارهای ديداری و فیزیکی استفاده می‌کرد که به‌آسانی قابل ثبت و رکورد برداری بودند. می پیشنهاد کرد که توانايی زنده­‌مانی گوساله­ را بی‌­درنگ پس از زایمان، با آزمون­‌های رفلکسی زير مورد ارزيابی قرار داد:

• رفلکس زمان راست نگه­داشتن سَر (Head-righting). اين زمان بايد زير 3 دقيقه باشد؛
• زمان درازکش جناغی (T-SR). اين زمان بايد زير 5 دقيقه باشد؛
• زمان رفلکس مکيدن (SR). اين زمان بايد زير 15 دقيقه باشد؛
• زمان تلاش برای بلند شدن و ايستادن. اين زمان بايد زير 20 دقيقه باشد؛
• زمان برای ایستادن. اين زمان بايد زير 60 دقيقه باشد؛

اگر گوساله تنفس شکمی سطحی داشته باشد و یا رفلکس‌­های ضعیفی از خود نشان دهد (به‌عنوان نمونه، زمان رفلکس مکيدن بيش از ‌15 دقيقه باشد)، می‌توان اين موارد را به توانايی کمِ زنده‌­مانی نسبت داد. گفتنی است که این فراسنجه­‌ها، همگی “نشانگرهای کلیدی” پروفایلِ رفتاری-فيزيولوژيکی (اِتوفیزیولوژیکی) پری­ناتال بوده و با تعادل اسید-باز گوساله‌­ی تازه متولدشده در ارتباط هستند. اخیراً، لانگ و همکاران (2018) یک سیستم رتبه­‌بندی آپگارِ اصلاح‌شده را پیشنهاد کرده‌اند که در آن، گوساله‌هایی که دارای رتبه­‌ی 0 – 3 هستند، در دسته­‌ی گوساله‌­های به‌شدت در معرض خطر مرگ، گوساله‌هایی که دارای رتبه­‌ی 4 – 6 هستند، در دسته­‌ی گوساله­‌های در معرض خطر مرگ، و آن‌­هايی که دارای رتبه­‌ی 7 – 10 هستند، در دسته­‌ی گوساله­‌های سَرزنده قرار دارند.

گردآوری و تدوین: دکتر محمد چمنی[/vc_column_text][/vc_column][/vc_row][vc_row][vc_column][us_btn label=”دانلود فایل PDF” link=”%7B%22url%22%3A%22https%3A%2F%2Fdamdarbartardairyfarm.com%2Fwp-content%2Fuploads%2F2024%2F01%2F%D8%A7%D8%B3%DA%A9%D9%88%D8%B1%D9%87%D8%A7%D9%8A-%D8%A8%D8%A7%D9%84%DB%8C%D9%86%DB%8C.pdf%22%2C%22target%22%3A%22_blank%22%7D”][/vc_column][/vc_row]