عملکرد و اثر مس در خوراک اسب ها

مس چیست؟

زمانی که صحبت از مس می شود اول از همه به یاد سیم و لوله های مسی می افتیم. در واقع تصور اینکه اسب ها به طور روزانه به مس نیاز داشته باشند سخت است. اولین باری که دانشمندان مس را در بافت های جانوری یافتند فرض را بر این گذاشتند که در اثر آلودگی به این نتایج دست یافته اند. با اینحال اواخر دهه 1920 میلادی فهمیدند که مس در بافت انسان و جانوران به عنوان یک ماده مغذی ضروری وجود دارد. در این مقاله به عملکرد و اثر مس در خوراک اسب ها پرداخته می شود.

مس در اسب ها

مس یک کوفاکتور ضروری برای چندین مسیر متابولیکی حیاتی در بدن اسب ها می باشد. یعنی بدون حضور مس آنزیم ها نمی توانند بطور مطلوب و کامل عمل کنند. برخی فرایندهای خاصی که مس در آن ها نقش دارند عبارتند از: تولید انرژی، متابولیسم آهن، تشکیل بافت پیوندی، عملکرد سیستم اعصاب مرکزی (مغز و نخاع) و تولید ملانین(رنگدانه).

تولید انرژی

سلول ها انرژی را با ساختن ATP (آدنوزین تری فسفات) که سوخت تمام سیستم های بدنی می باشد تولید می کنند. سیتوکروم c اکسیداز (آنزیمی که برای انجام فعالیت خود به مس نیاز دارد) در اندامک میتوکندری با ایجاد زنجیره انتقال الکترونی انرژی را در مولکول ATP ذخیره می کند. بنابراین زمانی که کمبود مس در جیره اسب وجود داشته باشد توانایی این آنزیم برای تولید انرژی کاهش می یابد و این مسئله منجر به کاهش عملکرد اسب می گردد.

متابولیسم آهن

ما اغلب گمان می کنیم دلیل کم خونی در اسب کمبود آهن می باشد. ولی این امکان وجود دارد که این کم خونی ناشی از کمبود مس باشد. زیرا اغلب جیره های موجود برای اسب ها مقدار آهن بیشتر از حد نیاز را تامین می نماید. از سوی دیگر در جیره هایی که تنها بر پایه علوفه است (و کنسانتره مصرف نمی شود) اغلب کمبود مس وجود دارد.  آنزیم هایی که در ساختار خود مس دارد بطور کلی  فروکسیداز (Ferroxidases)  نام دارند. واکنشی که این آنزیم ها انجام می دهد در زیر نشان داده شده است:

4 Fe²⁺ + 4 H⁺ + O₂ = 4 Fe³⁺ + 2H₂O

عمل این آنزیم ها تبدیل یون آهن II به آهن III و ایجاد ساختمان گلبول های قرمز خون می باشد. بنابراین اسب هایی که از جیره های با مقادیر پایین مس مصرف می کنند به علت نقص در فعالیت این آنزیم دچار کمخونی می گردند.

ایجاد بافت پیوندی

لیزیل اکسیداز آنزیمی است که با بهره گیری از مس در بافت پیوندی، بین کلاژن و الاستین پیوند ایجاد می کند. در صورت عدم ایجاد این پیوند انعطاف پذیری و استحکام بافت پیوندی کاهش می یابد. بنابراین مس برای عملکرد بدون نقص بافت پیوندی نظیر تشکیل استخوان ها که نیازمند ماتریکس کلاژنی است ضروری می باشد.

عملکرد سیستم عصبی

سیستم اعصاب مرکزی و مغز برای عملکرد طبیعی خود به آنزیم هایی نیاز دارند که برای انجام فعالیت بهینه خود نیاز به مس دارند. فسفولیپیدهایی که دیواره سلول های عصبی را می سازند (همانند میلین اطراف سلول های عصبی) از آنزیم هایی استفاده می کنند که به مس وابسته هستند. همچنین  برای تبدیل دوپامین به نوراپی نفرین نیاز به آنزیمی است که در ساختار خود مس دارد.

منابع مس در خوراک اسب ها

NRC منبع معتبر نیازهای خوراکی برای کلیه حیوانات می باشد. طبق توصیه این منبع یک اسب 500 کیلوگرمی در شرایط نگهداری (بدون فعالیت ورزشی، غیرآبستن) 100 میلی گرم مس در روز نیاز دارد. این مقدار بسیار کم می باشد ولی تاثیر چشمگیر و معنی داری در فعالیت اسب خواهد داشت. به همان میزانی که فعالیت اسب افزایش می یابد مقدار نیاز تا نهایتا 125 میلی گرم در روز خواهد رسید.

علوفه ها مقادیر نسبتاً پایینی ا ز مس را دارا می باشند. اغلب علوفه ها (از جمله یونجه) کمتر از 10 میلی گرم در هر کیلوگرم علوفه، مس دارند. در صورتی که علوفه به اندازه 2 درصد وزن اسب 500 کیلوگرمی (10 کیلوگرم) مصرف شود، تنها نیاز نگهداری اسب را (بر اساس توصیه NRC) تامین می نماید.

بیشترین میزان مس مصرفی توسط اسب 250 میلی گرم به ازای هر کیلوگرم وزن اسب می باشد. به عنوان مثال برای اسب 500 کیلوگرمی با مصرف 10 کیلوگرم علوفه می تواند تا 2500 میلی گرم مس در روز (بصورت مکمل) مصرف کند. با توجه به میزان قابل تحمل مصرف مس و توجه به اینکه جذب مس توسط عوامل دیگری کاهش می یابد، در خوراک های کنسانتره ای مقدار این عنصر کمی بالاتر از سطح توصیه شده NRC لحاظ می گردد.

عناصر دیگر نظیر روی نیز بر جذب مس موثرند و باعث کاهش جذب آن می گردند. به همین منظور استفاده از خوراک های کنسانتره ای که بطور دقیق و کامل فرموله شده باشند توصیه می شود که مقادیر مورد نیاز مس را با توجه به سایر عناصر تامین می کند.

اطمینان از مصرف مقادیر کامل مس علاوه بر مقادیر توصیه شده در NRC توسط خوراک های کنسانتره ای بهترین راه برای دستیابی به سلامت و دستیابی به بهترین عملکرد سیستم های حیاتی در اسب می باشد.

مقادیر مس در چند ماده خوراکی بر حسب میلی گرم در کیلوگرم

مقدار مس (mg/kg)	ماده خوراکی
66	ملاس
19	کنجاله کتان
11	تفاله چغندر
9	یونجه
7	جو دوسر
3	ذرت

Young, JK, GD Potter, LW Green, SP Webb, JW Evans and GW Webb. 1987.
Copper balance in miniature horses fed varying amounts of zinc. Proc.
.Equine Nutr. Physiol. Soc. Symp. 10:153-157.

Pearce, SG, ND Grace, EC Firth, JJ Wichtel, SA Holle and PF Fennessy. 1998b.
Effect of copper supplementation on the copper status of pasture-fed young
Thoroughbreds. Equine Vet. J., 30:204-210.

Knight, DA, SE Weisbrode, LM Schmall, SM Reed, AA Gabel, LR Bramlage and
WI Tyznik. 1990. The effects of copper supplementation on the prevalence
of cartilage lesions in foals. Equine Vet. J. 22:426-432.

Hurtig, MB, SL Green, H Dobson, Y Mikuni-Takagaki, and J Choi. 1993. Correlative
study of defective cartilage and bone growth in foals fed a low-copper diet.
Equine Vet. J., Suppl. 16:66-73.

KAVAZIS, A. N., J. KIVIPELTO, E. A. OTT (2002): Supplementation of broodmares with copper,
zinc, iron, manganese, cobalt, iodine, and selenium. J. Equine Vet. Sci. 22, 460-464.

دلیل کف کردن دهان و بدن اسب چیست؟

بدن و دهان برخی اسب ها در زمان فعالیت ورزشی پوشیده از کف می شود و برخی اسب ها اینگونه نیستند. عرق اسب محتوی پروتئینی است که لاترین (Latherin) نام دارد. لاترین در بزاق و عرق اسب ها وجود دارد. محققان فرض را بر این گذاشته اند که این پروتئین ابتدائا در بزاق تولید می شود که به جویدن مقادیر زیاد خوراک های خشک کمک کند و در ادامه به مرطوب کردن پوست اسب کمک می کند.

این پروتئین مانند دترجنت (پاک کننده) عمل می کند و باعث می شود که عرق در سرتاسر بدن پخش شود تا بدن اسب بیشتر و بهتر خنک گردد. این مسئله کاملا طبیعی است و نشان دهنده کمبود یا زیاد بودن هیچ ماده مغذی در جیره نمی باشد. در برخی اسب ها بیشتر از بقیه کف تولید می شود که مقدار آن بستگی به موارد زیر دارد:

تناسب اندام (Fitness):

معمولاً اسب هایی که تناسب اندام ندارند و از سلامتی پایین تری برخوردارند بیشتر کف تولید می کنند و اسب هایی که فعالیت سنگین دارند و به طور معمول عرق می کنند کمتر کف تولید می کنند.

زمان:

میزان این پروتئین در ابتدای تولید عرق در بالاترین سطح خود قرار دارد و در اغلب اسب ها برای مدت کوتاهی کف تولید شده و سپس متوقف می شود.

پوشش بدن:

شامپوها، نرم کننده ها، قشو کردن و کوتاه کردن موها می تواند بر میزان تولید کف تاثیر بگذارد.

در مجموع کف کردن بطور کلی طبیعی است. کف کردن موجب می شود اسب به نظر کمی گرم و در حال ناراحتی دیده شود ولی در مجموع مسئله ای نیست که بخواهد ایجاد نگرانی نماید. اسب هایی که بطور معمول در مسابقات شرکت کرده و یا تمرین می کنند (مانند اسب های استقامت)، کف زیادی تولید نمی کنند. زیرا این اسب ها بطور منظم عرق می کنند و پوشش بدنی (موی) کوتاه دارند.

Beeley JG, Eason R and Snow DH (1986) Isolation and characterization of latherin, a surface-active protein from horse sweat Biochem J. 1986 May 1; 235(3): 645–650
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC1146737/pdf/biochemj00280-0028.pdf

M Gross M (2013) A foaming protein from the horse’s mouth, Chemistry World
http://www.rsc.org/chemistryworld/2013/06/latherin-structure-horses-mouth

McDonald RE, Fleming RI, Beeley JG, Bovell DL, Lu JR, Zhao X, Cooper A, Kennedy MW (2009) Latherin: A Surfactant Protein of Horse Sweat and Saliva PLoS ONE 4(5)
http://www.plosone.org/article/info:doi%2F10.1371%2Fjournal.pone.0005726