تعادل الکترولیت و ذخیرهسازی گلیکوژن در ماهیچه اسب
بسیاری از پژوهشها نشان دادهاند که ذخیرهسازی گلیکوژن در ماهیچه، همیشه همراه با آب و الکترولیتها است. بهعنوان نمونه، هر گرم گلیکوژن ذخیرهشده در ماهیچه همیشه همراه با 3 تا 4 گرم آب و یک گرم پتاسیم است. تأمین هر گرم پتاسیم همراهِ گلیکوژن نیز نیازمند 1/5 گرم سدیم و مقادیری منیزیم و کلسیم است. بنابراین عدم وجود همزمان آب و الکترولیت به میزان کافی در سلول ماهیچهای، عملاً امکان ذخیرهسازی گلیکوژن در ماهیچه را از بین میبرد.
رهیدراسیون و تعادل الکترولیتی
پس از پایان فعالیت ورزشی آبرسانی (رِهیدراسیون) و الکترولیترسانی به بدن مقدم بر هر کار دیگری است.
بسیاری از اسبداران بر پایهی یک تصور نادرست و قدیمی، از دادن آب به اسب پس از فعالیت ورزشی (به دلایلی چون کولیک یا لنگش) خودداری میکنند. امروزه این تصور کاملاً رَد و منسوخ شده است و اگر کولیک یا لنگشی رخ دهد، به دلیل عدم مدیریت درست برای سرد کردن بدن پس از ورزش است.
بعد از کاهش دمای بدن و رسیدن ضربان قلب و تنفسبه حالت نرمال، آب ولرم و تمیز در اختیار اسب قرار دهید.
اصطلاح آب طلایی و آب الکترولیتی
یکی دیگر از دلایل سرد کردن بدن، جلوگیری از ادامهی عرق کردن و ممانعت از دفع بیدلیل آب و الکترولیتهای بیشتر است. بنابراین باید در کوتاهترین زمان ممکن پس از سرد شدن بدن، طبیعی شدن ضربان قلب و تنفس، آب فراوان و باکیفیت به اسب داد.
در اختیار قرار دادن آب در کوتاهترین زمان ممکن پس از پایان فعالیت ورزشی را بهاصطلاح آب طلایی (Golden Water) مینامند. این زمان، بهترین فرصت ممکن برای تأمین الکترولیتهای ازدسترفتهی بدن نیز میباشد که با افزودن این الکترولیتها به آب مصرفی میتوان همزمان با آبرسانی به اسب، الکترولیتهای لازم را نیز تأمین کرد.
بنابراین، پیش از بازسازی ذخایر گلیکوژنی، باید حتماً آب و الکترولیت را تأمین کرد و در غیر این صورت بازسازی ذخایر گلیکوژنی یا انجام نمیشود و یا با راندمان بسیار پایینی انجام میشود. به آبی که به آن الکترولیتها اضافه شود، آب الکترولیتی (Electrolytic Water) میگویند. استفاده از آب الکترولیتی برای جبران کمبود آب و الکترولیتهای بدن بسیار سودمندتر از آب معمولی است.
عدم دسترسی آب پس از تمرین
عدم دسترسی اسب به آب پس از پایان فعالیت ورزشی، دو مشکل دیگر را هم ایجاد خواهد کرد:
نخست، کمبود آب بدن موجب عدم تولید مخاط محافظتی در مجاری هوایی میشود و اسب را مستعد آسم میکند. در حالت طبیعی این مخاط محافظتی، گردوغبار و میکروبهای ورودی به مجاری تنفسی را جذب کرده و به بیرون از بدن هدایت میکند.
دوم، اسبی که دچار کمبود آب بدن یا دِهیدراسیون (Dehydration) است، خوراک علوفهای و کنسانترهی خشک را به دلیل کاهش بزاق به سختی بلع میکند. در این وضعیت ممکن است دچار انسداد مری (Choke) و یا انسداد روده (کولیک) به دلیل کمبود ترشح مخاط در دستگاه گوارش شود. بنابراین مشاهدهی کولیک، انسداد مری و لنگش به دلیل کمبود آب و الکترولیتهای بدن پس از ورزش و عرق کردن زیاد است.
نکتهی مهم دیگر این است که مصرف آبِ معمولی بهتنهایی دارای اثر آبرسانی کمتری نسبت به آب دارای الکترولیتها است. اگر آب به صورت آبِ معمولی مصرف شود، فقط حدود 40 درصد آن جذب و مابقی از راه ادرار دفع میشود و برای جبران آب ازدسترفته (طی عرق کردن در حین ورزش)، اسب باید در چند نوبت حجم زیادی آب بنوشید.
این در حالی است که با این کار فقط کمبود آب بدن جبران میشود، نه الکترولیتهای ازدسترفته!
در چنین شرایطی، الکترولیتهای ازدسترفته فقط از راه مصرف خوراک، قابل جبران است و برای اسبی که در هر ساعت فعالیت بدنی ممکن است تا 15 لیتر عرق حاوی الکترولیت از دست بدهد، جبران این الکترولیتها نیازمند مصرف مقدار زیادی کنسانتره است که اسب را با خطر کولیک مواجه میکند.
استفاده از آبِ الکترولیتدار که حالتی هیپوتونیک (Hypotonic Water) دارد، هم سبب جذب بیش از 75 درصد آب میشود و هم بهسرعت الکترولیتهای ازدسترفته را جبران میکند.
کمبود آب و الکترولیتهای بدن
از دست دادن آب و الکترولیتهای بدن باعث چروک شدن (Cell Shrinkage) سلولهای بدن و بهویژه ماهیچهها میشود. در نتیجه کارکرد فیزیولوژیکی آنها را بهشدت به مخاطره میاندازد. کمبود آب، باعث غلیظ شدن خون و افزایش ضربان قلب برای هدایت این خونِ غلیظ در رگها و به دنبال آن افزایش فشارخون میشود. با غلیظ شدن خون، انعطافپذیری سلولهای قرمز خون کاهش مییابد در نتیجه امکان آسیب دیدن آنها در حین عبور از مویرگها در بخشی از بافتهای ماهیچهای وجود دارد.
انسداد یا کاهش جریان خون به بخشهایی از بافت ماهیچهای سبب کمبود اکسیژن در آن بخش (یا همان ایسکِمی موضعی) و دردهای عضلانی میشود. یکی از دلایل مهم بروز درد عضلانی در اسب، پس از پایان فعالیت ورزشی، همین مورد است.
آبِ هیپوتونیک دارای اسمولاریتهای کمتر از اسمولاریتهی خون است. به همین دلیل، بهسرعت همراه با الکترولیتهای موجود در خود، جذب خون و سلولهای بدن میشود. بدین ترتیب خون را رقیق کرده و مشکلات گفتهشده در بالا پیش نمیآیند.
