جدیدترین تغییرات NASEM درباره مایکوتوکسینها
آکادمی ملی علوم، مهندسی و پزشکی (National Academies of Science and Medicine: NASEM) جدیدترین (هشتمین) اطلاعات، مقالات و مطالعات درباره نیازهای تغذیهای گاو شیری را در سال 2021 منتشر کرده است.
مایکوتوکسینها
مایکوتوکسینها توکسینهایی هستند که توسط قارچها تولید و به فراوانی در خوراک دام (علیالخصوص سیلاژ) دیده میشوند. رشد قارچ و گسترش مایکوتوکسینها بستگی به مزرعه و شرایط محیطی، عملیات برداشت و ضایعات احتمالی به گیاه قبل از برداشت است. خوشبختانه وجود قارچ در خوراک به سرعت منجر به تولید مایکوتوکسین نمیشود. با اینحال خوراکهای آلوده قارچ باید از نظر گونهی قارچ و احتمال تولید مایکوتوکسین مورد بررسی قرار گیرند. مایکوتوکسینها بر عملکرد گاو تاثیر منفی داشته و اثرات آنتی بیوتیکی آنها موجب نابودی باکتریهای شکمبه میگردد. مایکوتوکسینهای رایج در خوراک دام عبارتند از: آفلاتوکسین، دئوکسینیوالنون، فومونیزین، اوکراتوکسین و زیرالنون.
آفلاتوکسینها
آفلاتوکسینها توسط آسپرژیلوس فلاووس(Aspergillus flavus) و آسپرژیلوس پارازیتیکوس(Aspergillus parasiticus) تولید میشوند. این سموم اغلب در نهادههایی چون ذرت، سورگوم و تخم پنبه وجود دارند. آفلاتوکسینها در شرایط دمای بالاتر و هوای خشک در زمان رشد گیاه تولید میشوند. دامهایی که خوراکهای با آفلاتوکسین بالا مصرف میکنند دچار کاهش مصرف خوراک و افت تولید شیر میشوند.
علاوه بر تاثیری که آفلاتوکسینها بر کاهش تولید دارند، وارد شیر هم میشوند و از این جنبه هم دارای مضراتی هستند. به همین دلیل سازمان غذا و داروی آمریکا (FDA) سطح مجاز آفلاتوکسینها را در خوراک دام 20 میکروگرم در هر کیلوگرم خوراک دام قرار داده است.
دئوکسینیوالنون
این سموم با نام کلی دان (DON) یا وُمیتوکسین شناخته و توسط فوزاریومها تولید میشوند. این سموم در اغلب غلات دیده میشوند. اثرات منفی این سموم در کاهش مصرف خوراک و کاهش تولید پروتئین میکروبی در شکمبه میباشد. گاوهای شیری با فعالیت میکروبی که دارند قادرند DON را به de-epoxy DON (DOM-1) تغییر داده و اثرات منفی آن را خنثی کنند. از این جهت نسبت به این سموم مقاومت دارند.
فومونیزینها
این سموم توسط طیف وسیعی از فوزاریومها از قبیل فوزاریوم ورتیسیلیوئید (Fusarium verticillioides) و فوزاریوم پرولیفراتوم (Fusarium proliferatum) تولید و در ذرت و فراوردههای فرعی آن یافت میشوند. آلودگی گیاهان در شرایط گرما و رطوبت و فصل رویش گیاه اتفاق میافتد. فومینیزین به سه نوع B3، B2، B1 دسته بندی میشود که حد مجاز آنها برای گاو شیری 15 میلیگرم در کیلوگرم جیره میباشد.
اکراتوکسین
اکراتوکسین A به دلیل اینکه به میزان زیادی به اکراتوکسین آلفا تجزیه میشود مشکل حادی ایجاد نمیکند. با این وجود مقدار 12 میلیگرم در هر کیلوگرم وزن بدن گاو میتواند برای سلامتی دام مشکل ایجاد نماید. این توکسین توسط گونههای آسپرژیلوس و پنیسیلیوم تولید میشود. حدود مجاز در خوراک برای این سموم مشخص نشده است. این سموم در دانه غلات و بخصوص ذرت وجود دارند.
زیرالنون
زیرالنون اغلب به همراه دئوکسینیوالنون وجود دارد. هر دو این سموم توسط گونههای قارچ فوزاریوم تولید میشوند. زیرالنون در دانههای غلات، سیلاژ، مراتع لگومینه و گراس به وفور یافت میشود. در صورتی که زیرالنون جیره از 20-10 میلیگرم بالاتر رود میتواند منجر به کاهش عملکرد تولیدمثلی دام گردد.
پیشگیری و درمان
از آنجایی که مایکوتوکسینها بر عملکرد تولیدی و تولیدمثلی دام اثر منفی دارند، شناسایی نوع مایکوتوکسین و میزان آن امری ضروری است. بهتر است تک تک خوراکها بطور جداگانه برای مایکوتوکسینها آزمایش شوند تا میزان دقیق و منبع آلودگی مشخص گردد. برای جلوگیری از اثرات مخرب مایکوتوکسینها از توکسین بایندرها استفاده میشود. باید توجه داشت که پیشگیری از آلودگی با توکسینها با توکسین بایندر موثر و جاذب توکسین بهتر و کم ضررتر از مدیریت کردن پس از آلودگی میباشد.
برداشت علوفه در شرایط ایدهآل و انبار کردن در شرایط مطلوب (فاقد رطوبت و دمای مناسب) بهترین روش پیشگیری از آلودگی است.
همانگونه که در ابتدا بیان کردیم وجود قارچ در خوراک الزاماً به معنی وجود مایکوتوکسینها نمیباشد. خوراکهای مشکوک به مایکوتوکسین بالا بایستی از نظر غلظت سم و نوع سم مورد بررسی قرار گیرند. همواره در دامداری بایستی روشهای کنترلی مختلفی برای خوراکها و افزودنیهای مختلف از نظر توکسینها وجود داشته باشد.
برگرفته از:
National Academies of Sciences, Engineering, and Medicine. 2021. Nutrient Requirements of Dairy Cattle: Eighth Revised Edition. Washington, DC: The National Academies Press. Doi.org/10.17226/25806.
مترجم: امیر شبدینی
برخی توصیه های عملی خوراکی مناسب در جیره ها از وبینار اخیر هوردز دیری من