عملکرد و اثر مس در خوراک اسب ها

مس چیست؟

زمانی که صحبت از مس می شود اول از همه به یاد سیم و لوله های مسی می افتیم. در واقع تصور اینکه اسب ها به طور روزانه به مس نیاز داشته باشند سخت است. اولین باری که دانشمندان مس را در بافت های جانوری یافتند فرض را بر این گذاشتند که در اثر آلودگی به این نتایج دست یافته اند. با اینحال اواخر دهه 1920 میلادی فهمیدند که مس در بافت انسان و جانوران به عنوان یک ماده مغذی ضروری وجود دارد. در این مقاله به عملکرد و اثر مس در خوراک اسب ها پرداخته می شود.

مس در اسب ها

مس یک کوفاکتور ضروری برای چندین مسیر متابولیکی حیاتی در بدن اسب ها می باشد. یعنی بدون حضور مس آنزیم ها نمی توانند بطور مطلوب و کامل عمل کنند. برخی فرایندهای خاصی که مس در آن ها نقش دارند عبارتند از: تولید انرژی، متابولیسم آهن، تشکیل بافت پیوندی، عملکرد سیستم اعصاب مرکزی (مغز و نخاع) و تولید ملانین(رنگدانه).

تولید انرژی

سلول ها انرژی را با ساختن ATP (آدنوزین تری فسفات) که سوخت تمام سیستم های بدنی می باشد تولید می کنند. سیتوکروم c اکسیداز (آنزیمی که برای انجام فعالیت خود به مس نیاز دارد) در اندامک میتوکندری با ایجاد زنجیره انتقال الکترونی انرژی را در مولکول ATP ذخیره می کند. بنابراین زمانی که کمبود مس در جیره اسب وجود داشته باشد توانایی این آنزیم برای تولید انرژی کاهش می یابد و این مسئله منجر به کاهش عملکرد اسب می گردد.

متابولیسم آهن

ما اغلب گمان می کنیم دلیل کم خونی در اسب کمبود آهن می باشد. ولی این امکان وجود دارد که این کم خونی ناشی از کمبود مس باشد. زیرا اغلب جیره های موجود برای اسب ها مقدار آهن بیشتر از حد نیاز را تامین می نماید. از سوی دیگر در جیره هایی که تنها بر پایه علوفه است (و کنسانتره مصرف نمی شود) اغلب کمبود مس وجود دارد.  آنزیم هایی که در ساختار خود مس دارد بطور کلی  فروکسیداز (Ferroxidases)  نام دارند. واکنشی که این آنزیم ها انجام می دهد در زیر نشان داده شده است:

4 Fe²⁺ + 4 H⁺ + O₂ = 4 Fe³⁺ + 2H₂O

عمل این آنزیم ها تبدیل یون آهن II به آهن III و ایجاد ساختمان گلبول های قرمز خون می باشد. بنابراین اسب هایی که از جیره های با مقادیر پایین مس مصرف می کنند به علت نقص در فعالیت این آنزیم دچار کمخونی می گردند.

ایجاد بافت پیوندی

لیزیل اکسیداز آنزیمی است که با بهره گیری از مس در بافت پیوندی، بین کلاژن و الاستین پیوند ایجاد می کند. در صورت عدم ایجاد این پیوند انعطاف پذیری و استحکام بافت پیوندی کاهش می یابد. بنابراین مس برای عملکرد بدون نقص بافت پیوندی نظیر تشکیل استخوان ها که نیازمند ماتریکس کلاژنی است ضروری می باشد.

عملکرد سیستم عصبی

سیستم اعصاب مرکزی و مغز برای عملکرد طبیعی خود به آنزیم هایی نیاز دارند که برای انجام فعالیت بهینه خود نیاز به مس دارند. فسفولیپیدهایی که دیواره سلول های عصبی را می سازند (همانند میلین اطراف سلول های عصبی) از آنزیم هایی استفاده می کنند که به مس وابسته هستند. همچنین  برای تبدیل دوپامین به نوراپی نفرین نیاز به آنزیمی است که در ساختار خود مس دارد.

منابع مس در خوراک اسب ها

NRC منبع معتبر نیازهای خوراکی برای کلیه حیوانات می باشد. طبق توصیه این منبع یک اسب 500 کیلوگرمی در شرایط نگهداری (بدون فعالیت ورزشی، غیرآبستن) 100 میلی گرم مس در روز نیاز دارد. این مقدار بسیار کم می باشد ولی تاثیر چشمگیر و معنی داری در فعالیت اسب خواهد داشت. به همان میزانی که فعالیت اسب افزایش می یابد مقدار نیاز تا نهایتا 125 میلی گرم در روز خواهد رسید.

علوفه ها مقادیر نسبتاً پایینی ا ز مس را دارا می باشند. اغلب علوفه ها (از جمله یونجه) کمتر از 10 میلی گرم در هر کیلوگرم علوفه، مس دارند. در صورتی که علوفه به اندازه 2 درصد وزن اسب 500 کیلوگرمی (10 کیلوگرم) مصرف شود، تنها نیاز نگهداری اسب را (بر اساس توصیه NRC) تامین می نماید.

بیشترین میزان مس مصرفی توسط اسب 250 میلی گرم به ازای هر کیلوگرم وزن اسب می باشد. به عنوان مثال برای اسب 500 کیلوگرمی با مصرف 10 کیلوگرم علوفه می تواند تا 2500 میلی گرم مس در روز (بصورت مکمل) مصرف کند. با توجه به میزان قابل تحمل مصرف مس و توجه به اینکه جذب مس توسط عوامل دیگری کاهش می یابد، در خوراک های کنسانتره ای مقدار این عنصر کمی بالاتر از سطح توصیه شده NRC لحاظ می گردد.

عناصر دیگر نظیر روی نیز بر جذب مس موثرند و باعث کاهش جذب آن می گردند. به همین منظور استفاده از خوراک های کنسانتره ای که بطور دقیق و کامل فرموله شده باشند توصیه می شود که مقادیر مورد نیاز مس را با توجه به سایر عناصر تامین می کند.

اطمینان از مصرف مقادیر کامل مس علاوه بر مقادیر توصیه شده در NRC توسط خوراک های کنسانتره ای بهترین راه برای دستیابی به سلامت و دستیابی به بهترین عملکرد سیستم های حیاتی در اسب می باشد.

مقادیر مس در چند ماده خوراکی بر حسب میلی گرم در کیلوگرم

مقدار مس (mg/kg)	ماده خوراکی
66	ملاس
19	کنجاله کتان
11	تفاله چغندر
9	یونجه
7	جو دوسر
3	ذرت

Young, JK, GD Potter, LW Green, SP Webb, JW Evans and GW Webb. 1987.
Copper balance in miniature horses fed varying amounts of zinc. Proc.
.Equine Nutr. Physiol. Soc. Symp. 10:153-157.

Pearce, SG, ND Grace, EC Firth, JJ Wichtel, SA Holle and PF Fennessy. 1998b.
Effect of copper supplementation on the copper status of pasture-fed young
Thoroughbreds. Equine Vet. J., 30:204-210.

Knight, DA, SE Weisbrode, LM Schmall, SM Reed, AA Gabel, LR Bramlage and
WI Tyznik. 1990. The effects of copper supplementation on the prevalence
of cartilage lesions in foals. Equine Vet. J. 22:426-432.

Hurtig, MB, SL Green, H Dobson, Y Mikuni-Takagaki, and J Choi. 1993. Correlative
study of defective cartilage and bone growth in foals fed a low-copper diet.
Equine Vet. J., Suppl. 16:66-73.

KAVAZIS, A. N., J. KIVIPELTO, E. A. OTT (2002): Supplementation of broodmares with copper,
zinc, iron, manganese, cobalt, iodine, and selenium. J. Equine Vet. Sci. 22, 460-464.

مزایای تفاله چغندر در تغذیه اسب

تخمیر فیبر در بخش انتهایی دستگاه گوارش اسب (Hindgut) انرژی خوبی برای رشد، فعالیت و ورزش اسب فراهم می کند. معمولاً بخش فیبری غذای اسب از مرتع یا علوفه خشک تامین می گردد. با این حال جایگزین هایی برای علوفه وجود دارد که به تامین انرژی کمک می کنند. همچنین برای دستگاه گوارش مفید بوده و برای اسب هایی که در جویدن علوفه های مرسوم از قبیل یونجه مشکل دارند فیبر را فراهم می آورند. یکی از این جایگزین های علوفه تفاله چغندر است. در این مقاله در مورد مزایای تفاله چغندر در تغذیه اسب ها صحبت می کنیم.

به گفته دکتر کاتلین کراندل متخصص تغذیه بخش تحقیقات اسب دانشگاه کنتاکی ” تفاله چغندر منبع فیبری قابل هضم با انرژی بالاست که به تقویت جمعیت میکروبی مطلوب بخش انتهایی دستگاه گوارش اسب کمک می کند.”

تفاله چغندر محصول فرعی صنعت چغندرقند می باشد. چغندرقند به منظور تولید قند و شکر کشت می گردد. تفاله چغندر بخش گیاهی است که پس از جداسازی شکر باقی می ماند. به علت فراوری های انجام شده، تفاله چغندر دارای کمترین میزان شکر می باشد.

تفاله خشک معمولاً همراه با ملاس یا بدون ملاس عرضه می گردد. میزان قند تفاله بدون ملاس کمتر از 10 درصد است. این میزان برای اسب هایی که باید از جیره های با قند پایین تغذیه کنند مناسب است. تفاله های همراه با ملاس هم بطور میانگین کمتر از 15 درصد قند دارند.

شکل 1: تفاله چغندر پلت شده

شکل2: تفاله چغندر پرک شده

تفاله چغندر همانند یک پری بیوتیک عمل می کند. به این معنی که این محصول برای میلیون ها باکتری مفیدی که در بخش انتهایی دستگاه گوارش (Hindgut) وجود دارند مناسب است. جمعیت میکروبی بالا با فعالیت صحیح در این بخش به سلامت بدنی اسب کمک بسیاری می کند. علیرغم این خاصیت پری بیوتیکی، تفاله چغندر نبایستی به عنوان تنها منبع فیبری در جیره مورد استفاده قرار بگیرد. تفاله چغندر دارای پروتئین پایین (10-8 درصد پروتئین خام)، غنی از کلسیم، عاری از ویتامین و از نظر مواد معدنی فقیر است. علیرغم اینکه تحقیقات بخش تغذیه اسب NRC نشان داده است که جیره های محتوی 55-45 درصد تفاله چغندر اثر منفی بر اسب ها ندارد، با این حال تفاله چغندر به تنهایی مواد مغذی مورد نیاز اسب ها را تامین نمی کند.

تفاله چغندر می تواند برای چاق کردن اسب های لاغر مورد استفاده قرار گیرد. این محصول به ازای هر نیم کیلو 1000 کیلوکالری انرژی تولید می کند. محصولات فرعی تخمیر میکروبی تفاله چغندر در بخش انتهایی دستگاه گوارش اسب شامل اسیدهای چرب فرار (VFA) است که جذب شده و به صورت انرژی در می آیند. این انرژی منجر به بالا رفتن ناگهانی گلوکز و انسولین نشده و به آرامی آزاد می گردد و پایداری بیشتری دارد. تفاله چغندر به علت انرژی بالا و مزایایی که برای جمعیت میکروبی انتهای دستگاه گوارش دارد  یکی از اجزای مورد استفاده در تولید غذای اسب بصورت تجاری (کنسانتره) می باشد.

تفاله چغندر همچنین به صورت پرک بر روی خوراک هم مورد استفاده قرار می گیرد. برای این منظور خیساندن تفاله توصیه می شود. با توجه به جذب بالای رطوبت توسط تفاله خیساندن آن باعث می شود که آب به دستگاه گوارش اسب وارد شود. تفاله چغندر بصورت پرک در صورتی که به اندازه مصرف شود در مری و معده متورم نمی شود و مشکلی ایجاد نمی کند. ولی در صورتی که از تفاله پلت شده استفاده می شود خیساندن آن ضروری است. با توجه به استحکام و سختی پلت تفاله و همچنین تغییر حجمی که در اثر خیس شدن پیدا می کند بایستی پلت تفاله را قبل از مصرف حتما خیس کرد.

خلاصه

بطور خلاصه تفاله چغندر انتخاب مناسبی برای افزودن انرژی و بهبود وضعیت دستگاه گوارش در اسب ها می باشد.

منابع منیزیم برای اسب ها

زمانی که صحبت از نوع برخورد با اسب های چاق می شود به خصوص اسب هایی که نشانه هایی از مقاومت انسولینی دارند و توده های چربی در یال، پشت بدن و پشت شانه هایشان ذخیره شده بحث در مورد میزیم هم پیش می آید. از آنجایی که منیزیم در فعالیت طبیعی ماهیچه ای – عصبی نقش دارد، مصرف مکمل های محتوی منیزیم بطور چشمگیری بر آرامش، حساسیت رفتاری کمتر، بهبود عملکرد استقامت ماهیچه های اسب دارد.

چه میزان منیزیم برای اسب مناسب است؟

اسب های دارای مقاومت انسولینی پاسخ مناسبی به مقادیر بالا از مکمل های منیزیمی می دهند. با این حال بایستی مقدار منیزیم با کلسیم متعادل باشد. زیرا کلسیم با منیزیم از نظر جذب در دستگاه گوارش رقابت می کند. بنابراین مقدار منیزیم بایستی حداقل نصف مقدار کلسیم جیره باشد.

شکل1: گردن تاجی شکل در مقاومت انسولینی

شکل2: مناطق ذخیره چربی در مقاومت انسولینی

علوفه هایی که در خاک های اسیدی و رسی می رویند از لحاظ منیزیم فقیر هستند. در کنار این مسئله زیست فراهمی (در دسترس بودن منیزیم برا اسب) هم مطرح است و اسب تنها به میزانی دریافت می کند که از کمبود آن جلوگیری شود و میزان کافی برای عملکرد مناسب هورمونی و سیستم عصبی را دریافت نمی کند.

نسبت منیزیم به کلسیم در جیره بایستی 2 به 1 (کلسیم به فسفر) باشد و البته تا نسبت 1 به 1 نیز می توان این نسبت را تغییر داد. برای کمک به ماهیچه ها و اصلاح رفتاری اسب می توان برای آزمایش 3 تا 10 گرم منیزیم به جیره اضافه کرد. نتیجه حاصل از افزودن این ظرف مدت یک هفته مشاهده می شود. در صورتی که تغییری در شرایط ماهیچه ای یا رفتاری اسب پیدا نشود به این معنی است که کمبود منیزیم نقشی در این مسائل نداشته است.

منابع غیرارگانیک و جذب منیزیم

منیزم موجود در علوفه ها و مواد غذایی به خوبی جذب نمی شود (تنها حدود 60-40 درصد جذب می گردد). در نتیجه منابع غیرارگانیک منیزیم نظیر اکسید منیزیم، سیترات منیزیم و سولفات منیزیم میزان جذب بالاتری (70 درصد) از منیزیم موجود در منابع غذایی دارند. مقایسه بین میزان جذب منابع غیرارگانیک مختلف منیزیم در جدول زیر آمده است:

توضیحات	مقدار مورد نیاز برای فراهم کردن 5 گرم منیزیم	درصد منیزیم	منبع
تراکم بالا و جذب خوب	8.9 گرم	56.2 درصد	اکسید منیزیم
جذب بالا. نیاز به مقدار بالای مصرف جهت جذب دارد	45.5 گرم	11 درصد	سیترات منیزیم
جذب پایین دارد و دارای خاصیت ملینی بالا می باشد	51 گرم	9.8 درصد	سولفات منیزیم

خوراک های کامل کنسانتره ای

منیزیم موجود در خوراک های کنسانتره ای بصورت کیلاته (در پیوند با مولکول های دیگر نظیر اسیدهای آمینه ای) می باشد که منجر به افزایش جذب می گردد. از انجایی که نرخ جذب منیزیم توسط کلسیم اندکی کاسته می شود، کنسانتره ها با دارا بودن مواد معدنی، ویتامین ها، چربی و پروتئین باعث تقویت ارزش غذایی خوراک می گردند.

منابع منیزیمی موجود در خوراک های کنسانتره ای از مکمل های خالص منیزیمی کمتر است. با این حال این خوراک ها در اسب های مبتلا به مقاومت انسولینی و همچنین در محافظت از سیستم عصبی و ماهیچه ای اسب موثر هستند.

آیا می توان به اسب مقدار زیادی منیزیم داد؟

دستگاه گوارش تنها مقادیر مورد نیاز را جذب می کند و مابقی از بدن دفع می شود. با اینحال از آنجایی که کلیه ها مسئول دفع منیزیم هستند نبایستی به اسب هایی که مشکل کلیوی دارند مکمل های منیزیمی داده شود. مصرف مکمل های منیزیمی فراتر از نیاز اسب منجر به بالا رفتن منیزیم خون شده و علائم ماهیچه ای- عصبی نظیر رفتارهای افسردگی و آتاکسی (بی نظمی حرکات عضلانی) ایجاد می کند.

خلاصه

بسیاری از اسب ها به علت نرخ جذب پایین منیزیم از علوفه در خط مرزی کمبود منیزیم قرار دارند. انباشتگی چربی موضعی که نشان دهنده مقاومت انسولینی است می تواند در اثر مصرف مکمل های منیزیمی از بین برود (در کنار جیره های کم نشاسته و تمرینات ورزشی) و از لامینیتیس هم جلوگیری می کند. حساسیت عصبی- ماهیچه ای و رفتاری هم با افزودن منیزیم کاهش می یابد.

ویتامین E در جیره اسب

ویتامین E یکی از دو ویتامینی است که اسب قادر به ساخت آن نیست. بنابراین بایستی ویتامین E در جیره اسب فراهم گردد. با توجه به محلول بودن این ویتامین در چربی، برای جذب کافی ویتامین E در جیره باید مقادیر کمی از چربی در جیره وجود داشته باشد. اسب هایی که در مراتع چرا می کنند مقادیر کافی روغن را از علوفه سبز دریافت می کنند.

نقش های متعدد ویتامین E در پاسخ ایمنی،  عملکرد اعصاب و ماهیچه ها و عمل آنتی اکسیدانی آن این ویتامین را به یکی از ویتامین های حیاتی در اسب های جوان و در حال رشد تبدیل کرده است. ویتامین E به همراه سلنیوم در عملکرد طبیعی ماهیچه ها و جلوگیری از بیماری های ماهیچه ای نقش دارد. همچنین ویتامین E و سلنیوم در در حفاظت آنتی اکسیدانی بافت های بدن بویژه غشای سلول ها، آنزیم ها و بخش های درون سلولی که بوسیله اکسیداسیون آسیب می بینند نقش دارند.

کمبود ویتامین E

کمبود ویتامین E منجر به ایجاد علائم بیماری و تغییرات پاتولوژیکی می گردد که از آن جمله می توان به دیستروفی ماهیچه ای (ماهیچه های ضعیف) و ضعف سیستم ایمنی منجر به بیماری (نظیر سرماخوردگی و عطسه) اشاره کرد. ویتامین E و سلنیوم هر دو به گلبول های سفید و ماکروفاژها کمک می کنند که در مقابل اثرات منفی سموم تولید شده از باکتری های در حال تخریب زنده بمانند.

منابع ویتامین E

ویتامین E در علوفه سبز تازه وجود دارد و اسب هایی که مقادیر مناسب از علوفه سبز مصرف می کنند دچار کمبود ویتامین E نمی شوند. با این حال ویتامین E به سرعت در حین برداشت علوفه به میزان 30 تا 85 درصد از بین می برد. همچنین مقادیر بیشتری از ویتامین E طی انبار کردن علوفه از بین می رود. مقدار ویتامین E در علوفه متفاوت است و بستگی به نوع علوفه و روش برداشت محصول دارد. با توجه به اینکه اغلب اسب ها به علوفه خشک دسترسی دارند، تولیدکنندگان خوراک ها و کنسانتره ها برای اسب ها این ویتامین را به محصول خود اضافه می کنند.

روغن های گیاهی مقادیر نسبتاً بالایی از ویتامین E دارند ولی به طور عمومی به میزان کافی به اسب ها داده نمی شوند تا مقدار مورد نیاز ویتامین E را تامین کنند. افزایش مصرف خوراک های با چربی بالا می تواند بر میزان مصرف ویتامین E موثر باشد. زیرا این خوراک ها با توجه با بالا بودن چربی نیاز به ویتامین E بالاتر برای جلوگیری از اکسیداسیون دارند.

ذخیره ویتامین E در بدن اسب

ذخیره ویتامین E در اسب ها به خوبی صورت نمی گیرد. اگرچه در اسب های بالغ در زمستان که ممکن است میزان ویتامین E علوفه مرتع هم کاهش می یابد تا 4 ماه از ذخایر بدنی خود استفاده می کنند. کره هایی که مادرشان ذخیره ویتامین E ندارد میزان ذخیره ویتامین E کمی دارند و یا ممکن است هیچ ذخیره ای نداشته باشند. این مسئله باعث می شود که این کره ها نسبت به بیماری های عفونی آسیب پذیرتر باشند. هیچ نشانه ای از مسمومیت با ویتامین E در اسب تا کنون گزارش نشده است.

استفاده از خوراک هایی که از لحاظ مواد ویتامینی بالانس شده باشند می تواند مقادیر مورد نیاز روزانه ویتامین E را تامین نماید. همچنین استفاده از  مکمل های ویتامین E در جیره اسب که بصورت تجاری در بازار وجود دارد نیز می تواند نیاز اسب به ویتامین E را مرتفع سازد.

 

تغذیه پس از انجام تمرینات ورزشی در اسب

زمانی که اسب ها فعالیت ورزشی دارند منابع انرژی خود را می سوزانند، بافت ماهیچه ای آسیب می بیند و آب و الکترولیت ها را از طریق عرق از دست می دهند. پس از تمرین لازم است که انرژی از دست رفته، آب و الکترولیت ها مجددا باز گردد. همچنین بایستی منابع پروتئینی برای بازسازی ماهیچه ها تامین گردد. بنابراین تغذیه پس از انجام تمرینات ورزشی در اسب نقش اهمیت ویژه ای دارد.

عدم موفقیت در بازیابی منجر به کاهش عملکرد، تضعیف بافت ماهیچه ای و کاهش زمان ریکاوری می گردد. نوع خوراک و زمان خوراک دهی و نحوه خوراک دهی نقش مهمی در میزان و زمان بازیابی منابعی دارد که اسب در حین تمرینات متوسط و سنگین از دست می دهد.

بازگرداندن ذخایر انرژی

زمانی که اسب تمرین ورزشی انجام می دهد، ماهیچه ها از گلیکوژن (گلوکز به شکل گلیکوژن در ماهیچه ها ذخیره می گردد)، اسیدهای چرب و برخی اسیدهای آمینه به عنوان سوخت استفاده می کنند. در حین کورس که فعالیت شدیدی محسوب می شود، ماهیچه ها تحت شرایط بی هوازی (بدون اکسیژن) قرار می گیرند. در این حالت از گلیکوژن به عنوان اولین منبع انرژی استفاده می شود.

در زمان تمرینات سبک تا متوسط ماهیچه ها در مرحله اول از اسیدهای چرب تحت شرایط هوازی (در حضور اکسیژن) انرژی خود را بدست می آورند. در این حالت منابع گلیکوژنی ماهیچه ها برای تمرینات شدید و با فشار بالا حفظ می شود.

در صورتی که ذخیره گلیکوژن ماهیچه ها کاهش یابد اسب به سرعت خسته می شود. بنابراین بازگرداندن ذخیره گیلوژنی ماهیچه ها پس از انجام تمرین ضروری است. در غیر این صورت با شروع تمرینات بعدی میزان ذخیره گلیکوژنی ماهیچه ها کمتر بوده و در مدت کمتری علائم خستگی در اسب ظاهر می شود.

سریع ترین راه برای بازگرداندن ذخیره گلیکوژنی در اسب های ورزشی مصرف خوراک های با پایه غلات پس از انجام تمرین است. غلات محتوی نشاسته هستند که بصورت گلوکز هضم و جذب می شود. گلوکز حاصل از نشاسته موجود در غلات بطور مستقیم برای تجدید ذخایر گلیکوژنی ماهیچه ها استفاده می شود. غلات مورد استفاده برای این منظور بایستی فرآوری شده (پخته) باشند تا بالاترین قابلیت هضم را در روده اسب داشته باشد (به این صورت اغلب مقادیر نشاسته می تواند به گلوکز تبدیل شود).

چه زمانی غلات داده شود؟

وعده خوراکی غلاته بایستی در مدت 1 ساعت پس از انجام تمرین به اسب داده شود. زمانی که تنفس به حالت طبیعی بازگشته باشد و اسب آرامش خود را پس از تمرین بازیافته باشد بهترین زمان مصرف خوراک است. زمانی که اسب تمرینات روزانه خود را به پایان رسانده باشد می تواند خوراک صبح یا عصر را به طور طبیعی مصرف نماید. اگر اسب در مسابقه می باشد (بطور مثال در زمان بازدید دامپزشکی در میانه مسابقه استقامت) بایستی وعده خوراک را به 200 گرم به ازای هر 100 کیلوگرم وزن بدن محدود نمود. با این کار از افزایش انسولین خون به مقدار زیاد جلوگیری می شود ( در این مورد مقاله تغذیه پیش از انجام تمرینات در اسب خوانده شود).

جیره خوراکی طبیعی اسب از قبیل علوفه بایستی بلافاصله پس از تمرین به اسب داده شود. در صورتی که اسب شما نبایستی از غلات استفاده کند و یا در جیره خوراکی اسبتان غلات وجود ندارد نباید از غلات به عنوان منبع بازیابی گلیکوژن ماهیچه ها پس از انجام تمرینات ورزشی استفاده کنید. به جای غلات می توانید از خوراک طبیعی روزانه که اسبتان مصرف می کند و یا خوراک های بدون غلات  بدهید. این مسئله ممکن است مدت زمان ریکاوری را در این اسب ها افزایش دهد. همچنین این اسب ها تحمل فعالیت های شدید در حین ورزش های چوگان، کورس و استقامت را ندارند.

نکاتی در خصوص اسب های سنگین وزن (چاق) و اسب های با فعالیت سبک

اگر اسب شما چاق است و یا فعالیت ورزشی سبک دارد بازیابی گلیکوژن ماهیچه ای پس از انجام تمرینات را لازم ندارد. در مورد اسب های چاق تمرکز بر روی سوزاندن کالری بیشتر و کاهش وزن می باشد. پس از انجام تمرینات بدن اسب ها به تدریج گلیکوژن ماهیچه ای را که حین تمرین از دست داده است با سایر منابع انرژی نظیر پروپیونات (اسید چرب فرار که از بخش خلفی دستگاه گوارش حین تخمیر جذب می شود) که به گلوکز تبدیل می شود جایگزین می کند. استفاده از غلات به عنوان منبع تغذیه پس از انجام تمرینات ورزشی در اسب های ورزشی چاق مانع از کاهش وزن شده و حتی می تواند اسب را چاق کند.

همچنین اسب هایی که فعالیت ورزشی سبک دارند و اسب هایی که برخی روزهای هفته فعالیت ورزشی دارند نیاز به مصرف وعده خوراکی غلاته پس از انجام تمرین ندارند. این اسب ها مقدار زیادی گلیکوژن مصرف نمی کنند و مدت زمان زیادی تا انجام تمرینات بعدی برای ریکاوری فرصت دارند.

مراقبت از ماهیچه ها

در حین انجام تمرینات، ماهیچه های اسب دچار بریدگی و پارگی هایی می شود که بایستی ترمیم گردد. در عین حال ماهیچه ها نیاز به رشد دارند. همچنین استحکام و خاصیت ارتجاعی ماهیچه ها باید با توجه به فعالیت آن ها حفظ گردد. تامین کردن نیاز اسب به پروتئین و اسید آمینه لایزین با توجه به جداول NRC در این خصوص ضروری است. با این کار نیاز ماهیچه های اسب به مقادیر مورد نیاز از اسید آمینه به منظور رشد مرتفع می گردد. همچنین تامین پروتئین با مصرف کنسانتره بلافاصله پس از تمرین ( 15 دقیقه پس از پایان تمرین) به اسب های با ماهیچه های ضعیف و کوچک کمک می کند تا توده ماهیچه ای خود را سریعتر گسترش دهند و ماهیچه ها را قوی تر کنند.

مصرف آب

بحث های فراوانی پیرامون زمان مصرف آب پس از انجام تمرینات وجود دارد. بر اساس باور عمومی فرض بر اینست که مصرف آب به اسبی که هنوز پس از تمرین گرم است منجر به کولیک می گردد. در این مورد بهتر است هر مربی یا سوارکار برای اسب خود یکبار مصرف آب بلافاصله پس از ورزش را امتحان کند و در صورتی که اسب هیچ نشانه ای از اختلال و بیماری را نشان ندهد این کار همیشه انجام شود. زیرا اثرات مثبت مصرف آب پس از تمرین بسیار بیشتر از عدم مصرف آب تا سرد شدن بدن اسب می باشد. نوشیدن آب همچنین به کاهش دمای داخل بدن اسب پس از تمرین کمک می کند.

به نکات زیر در مصرف آب توجه نمایید:

1- دمای آب باید به گونه ای باشد که اگر بتوانید دست خود را درون آب نگه دارید (خیلی سرد نباشد).

2- اگر اسب در خوردن آب حریص است و ولع دارد، هر چند ثانیه سر اب را از آبخوری دور کنید.

در صورتی که اسب شما پس از مصرف مقادیر زیاد آب از معده خود باد خارج می کند بهتر است که آب را کم کم در اختیارش قرار دهید. ولی در صورتیکه اسب شما آب را بدون نشان دادن علائم و ناهنجاری مصرف می کند می توانید بلافاصله پس از تمرین آب را بصورت آزاد در اختیارش بگذارید.

تحقیقات نشان داده است که در افزودن مقدار کمی نمک (افزودن 9 گرم نمک طعام به 1 لیتر آب) به اولین آب مصرفی پس از تمرین و بعد از آن دسترسی آزاد اسب به آب تمیز در بازجذب سریعتر آب از دست رفته بدن کمک شایانی می کند.

جایگزینی الکترولیت ها

زمانی که اسب ها عرق می کنند مقادیر زیادی از الکترولیت های معدنی نظیر سدیم، پتاسیم و کلر را از دست می دهند. اسب ها همچنین مقادیر کمتری از منیزیم و کلسیم را نیز از دست می دهند. این مواد معدنی که از طریق عرق دفع می شوند بایستی جایگزین گردند تا بازجذب آب، فرایند طبیعی دفع عرق و عملکرد مناسب ماهیچه ها در تمرینات بعدی به درستی اتفاق بیافتد.

برای این منظور بایستی نیازهای اسب خود را با خوراک هایی که منابع سدیم، پتاسیم و کلر کافی داشته باشد تامین کنید. همچنین اطمینان حاصل کنید که اسب شما دسترسی آزاد به نمک لیسیدنی داشته باشد تا مقادیر مورد نیاز از الکترولیت روزانه را تامین نماید. در شرایط تمرینات ورزشی سنگین (برای مثال مسابقات استقامت) یا زمانی که اسب ها در شرایط هوایی گرم و مرطوب فعالیت دارند نیاز به مکمل هایی دارید که الکترولیت از دست رفته را برای اسب جایگزین کند.

زمانی که از مکمل های الکترولیتی برای تامین الکترولیت های از دست رفته استفاده می کنید به خوبی برچسب های روی آن را مطالعه کنید. در مورد محصولاتی که کمتر از 800 گرم در کیلوگرم  الکترولیت (سدیم، پتاسیم، کلر، کلسیم و منیزیم) در آن ها وجود دارد بسیار محتاطانه برخورد کنید. برخی شرکت ها بیش از 50 درصد از محتویات محصول خود را به فیلرها (معمولا دکستروز و گلوکز) اختصاص می دهند که برای جایگزین کردن الکترولیت از دست رفته در اسب منفعتی ندارند. مقادیر کم گلوکز برای جذب موثر سدیم ضروری است ولی نبایستی بیشتر از 10 درصد مکمل الکترولیتی را به خود اختصاص دهد.

خلاصه

شکست در جایگزینی و بازیابی مواردی که اسب ورزشی در حین تمرینات متوسط تا سنگین از دست می دهد، منجر به این می شود که اسب به مرور توان خود را برای انجام تمرینات بعدی از دست بدهد. استفاده از خوراک هایی که بر پایه غلات فراوری شده (پخته) با قابلیت هضم بالا در ساعت اولیه پس از انجام تمرین، ذخیره گلیکوژنی ماهیچه را باز می گرداند. مصرف مکمل پروتئینی با کیفیت بالا، 15 دقیقه پس از انجام تمرین، علاوه بر تغذیه ماهیچه ها با آن ها اجازه رشد، ترمیم و ایجاد استحکام کافی را می دهد.

در اختیار قرار دادن آب و همچنین آب نمک پس از تمرین به اسب اجازه می دهد که آب از دست رفته را دوباره به دست آورد. در نهایت تامین نیازهای روزانه الکترولیت های معدنی سدیم، کلر و پتاسیم در خوراک مصرفی که با توجه به جداول NRC بالانس شده باشند به اسب شما این فرصت را می دهد که با مصرف خوراک در وعده های غذایی روزانه الکترولیت از دست رفته را جبران نماید.

تغذیه پیش از انجام تمرینات ورزشی در اسب

سوالی که همواره مطرح است اینست که آیا پیش از انجام تمرین به اسب خوراک داده شود یا خیر؟ همه ما از پدر و مادرانمان شنیده ایم که نباید تا نیم ساعت بعد از غذا خوردن ورزش کنیم. بنابراین باور عمومی بر اینست که خوردن پیش از ورزش اشتباه است. اما در مورد اسب ها وضعیت چگونه است؟ پاسخ هم بله است هم خیر. در این مقاله به تغذیه پیش از انجام تمرینات ورزشی در اسب ها می پردازیم.

معده پیش از تمرین خالی باشد یا پر؟

اسب تک معده ای است و پیوسته در حال چرا کردن است. بنابراین منطقی است که معده آن هیچ وقت خالی نباشد. پر بودن همیشگی معده از این جهت حائز اهمیت است که مانع پخش شدن و راه یافتن اسید معده از بخش های پایینی معده به اطراف و بخش های بالایی دستگاه گوارش می گردد. ترشح شدن اسید معده که در زمان تمرینات اسب ها با معده خالی اتفاق می افتد در ابتلا به زخم معده موثر است.

بنابراین اگر اسب در اصطبلی قرار دارد که دسترسی دائم به علوفه ندارد و یا بیش از 2 ساعت از آخرین خوراک مصرفی توسط اسب می گذرد، بایستی قبل از تمرین به اسب خوراک بدهید. مصرف مقدار اندکی از خوراک به دو طریق از ابتلا به زخم معده جلوگیری می کند. جویدن باعث تحریک ترشح بزاق می شود. بزاق همانند بافر در معده عمل می کند و باعث خنثی شدن اسید معده می شود. به علاوه با پر شدن معده از پخش شدن اسید معده که منجر به زخم معده می شود جلوگیری می گردد.

شکل1: وضعیت معده پر و خالی و ایجاد زخم معده

مصرف چه خوراک هایی پیش از تمرین اسب مناسب است؟

خوراکی که پیش از انجام تمرین به اسب خود می دهید بسیار مهم است. خوراک پیش از تمرین بایستی علوفه باشد و علوفه ساقه بلند نیز ارجحیت دارد. علوفه با ساقه بلند نیاز به جویدن زیاد دارد که منجر به تولید مقادیر زیادی بزاق می گردد و محافظت خوبی برای معده ایجاد می کند. برای این کار هر نوع علوفه ای که در جیره روزانه اسب شما قرار دارد کفایت می کند.  یونجه در ایران به صورت عمومی در باشگاه های سواری به عنوان علوفه مصرف می شود که گزینه مناسبی به عنوان خوراک مصرفی پیش از تمرین می باشد.

چه مقدار علوفه پیش از تمرین بایستی مصرف شود؟

توجه داشته باشید که شما نمی خواهید مقادیر زیادی از خوراک را پیش از تمرین به اسب بدهید و هدف فقط خالی نبودن معده اسب می باشد. با توجه به آخرین باری که اسب شما خوراک مصرف کرده 300-200 گرم علوفه به ازای هر 100 کیلوگرم وزن بدن کفایت می کند. یعنی برای یک اسب 500 کیلویی 1/5-1 کیلو علوفه قرار دهید. در صورتیکه از آخرین مصرف خوراک اسب شما 5 ساعت گذشته باشد می توانید مقادیر بیشتری از علوفه بدهید.

چه خوراک هایی نباید پیش از تمرین مصرف شود؟

هرگز در فاصله 5-4 ساعت پیش از تمرین یا سواری خوراک های غلاته یا خوراک هایی با نشاسته و قند بالا مصرف نکنید. نشاسته و قند موجود در این خوراک ها عمدتاً به صورت گلوکز از روده باریک جذب می شود که باعث رها شدن هورمون انسولین از غده پانکراس (لوزالمعده) می گردد. گلوکز خون و سطح انسولین 3-2 بعد از مصرف خوراک های محتوی غلات به حداکثر خود می رسد و 5-4 ساعت پس از آن به حالت عادی بر می گردد. انسولین هورمونی است که ماهیچه ها و اندام های بدن اسب را به جذب گلوکز (قند خون) ترغیب می کند.

بنابراین اگر در زمان شروع تمرین، انسولین در خون وجود داشته باشد، اسب نمی تواند منابع قندی ذخیره شده در ماهیچه ها را در حین فعالیت خود آزاد کند (زیرا انسولین موجود در خون به ماهیچه ها فرمان جذب گلوکز موجود در خون را می دهد). همچنین زمانی که انسولین در خون موجود باشد توانایی اسب در سوزاندن چربی به عنوان منبع انرژی کاهش می یابد. در نتیجه زمانی که از غلات یا خوراک های با نشاسته و قند بالا در زمان نزدیک به تمرینات استفاده می گردد منجر به تمام شدن انرژی ماهیچه ها شده و اسب به سرعت خسته می شود.

این مسئله به خصوص در زمانی که اسب تحت تمرینات بسیار شدید قرار دارد دارای اهمیت زیادی است و به سرعت منجر به کاهش منابع انرژی می گردد. در فعالیت های استقامتی وعده های خوراکی پر حجم و به میزان زیاد هم نباید در فاصله 5-4 ساعت پیش از انجام تمرین داده شود. با این حال مصرف وعده های کوچک خوراکی در حین تمرین و فعالیت های استقامتی برای بالا بردن ذخیره گلیکوژنی و بالا بردن زمان تا ایجاد خستگی در اسب مشکلی ندارد.

خلاصه

اسب ها به طور طبیعی دائما در حال مصرف خوراک هستند. بنابراین بایستی همواره معده اسب را پر نگه داشت. تغذیه با مقدار کم علوفه قبل از انجام تمرینات ورزشی به ویژه اگر حداقل 2 ساعت از آخرین مصرف خوراک گذشته باشد، باعث تحریک تولید بزاق شده و همچنین با پر کردن معده از زخم معده جلوگیری می نماید. در مقابل مصرف غلات (جو و ذرت) و خوراک های با نشاسته و قند بالا در فاصله 5-4 ساعت پیش از تمرین منجر به بالا رفتن انسولین خون می شود. بالا رفتن انسولین از آزاد شدن ذخیره گلیکوژن و چربی موجود در ماهیچه ها در حین تمرین جلوگیری می کند. این مسئله باعث می شود اسب شما به سرعت خسته شود.