عملکرد و اثر مس در خوراک اسب ها

مس چیست؟

زمانی که صحبت از مس می شود اول از همه به یاد سیم و لوله های مسی می افتیم. در واقع تصور اینکه اسب ها به طور روزانه به مس نیاز داشته باشند سخت است. اولین باری که دانشمندان مس را در بافت های جانوری یافتند فرض را بر این گذاشتند که در اثر آلودگی به این نتایج دست یافته اند. با اینحال اواخر دهه 1920 میلادی فهمیدند که مس در بافت انسان و جانوران به عنوان یک ماده مغذی ضروری وجود دارد. در این مقاله به عملکرد و اثر مس در خوراک اسب ها پرداخته می شود.

مس در اسب ها

مس یک کوفاکتور ضروری برای چندین مسیر متابولیکی حیاتی در بدن اسب ها می باشد. یعنی بدون حضور مس آنزیم ها نمی توانند بطور مطلوب و کامل عمل کنند. برخی فرایندهای خاصی که مس در آن ها نقش دارند عبارتند از: تولید انرژی، متابولیسم آهن، تشکیل بافت پیوندی، عملکرد سیستم اعصاب مرکزی (مغز و نخاع) و تولید ملانین(رنگدانه).

تولید انرژی

سلول ها انرژی را با ساختن ATP (آدنوزین تری فسفات) که سوخت تمام سیستم های بدنی می باشد تولید می کنند. سیتوکروم c اکسیداز (آنزیمی که برای انجام فعالیت خود به مس نیاز دارد) در اندامک میتوکندری با ایجاد زنجیره انتقال الکترونی انرژی را در مولکول ATP ذخیره می کند. بنابراین زمانی که کمبود مس در جیره اسب وجود داشته باشد توانایی این آنزیم برای تولید انرژی کاهش می یابد و این مسئله منجر به کاهش عملکرد اسب می گردد.

متابولیسم آهن

ما اغلب گمان می کنیم دلیل کم خونی در اسب کمبود آهن می باشد. ولی این امکان وجود دارد که این کم خونی ناشی از کمبود مس باشد. زیرا اغلب جیره های موجود برای اسب ها مقدار آهن بیشتر از حد نیاز را تامین می نماید. از سوی دیگر در جیره هایی که تنها بر پایه علوفه است (و کنسانتره مصرف نمی شود) اغلب کمبود مس وجود دارد.  آنزیم هایی که در ساختار خود مس دارد بطور کلی  فروکسیداز (Ferroxidases)  نام دارند. واکنشی که این آنزیم ها انجام می دهد در زیر نشان داده شده است:

4 Fe²⁺ + 4 H⁺ + O₂ = 4 Fe³⁺ + 2H₂O

عمل این آنزیم ها تبدیل یون آهن II به آهن III و ایجاد ساختمان گلبول های قرمز خون می باشد. بنابراین اسب هایی که از جیره های با مقادیر پایین مس مصرف می کنند به علت نقص در فعالیت این آنزیم دچار کمخونی می گردند.

ایجاد بافت پیوندی

لیزیل اکسیداز آنزیمی است که با بهره گیری از مس در بافت پیوندی، بین کلاژن و الاستین پیوند ایجاد می کند. در صورت عدم ایجاد این پیوند انعطاف پذیری و استحکام بافت پیوندی کاهش می یابد. بنابراین مس برای عملکرد بدون نقص بافت پیوندی نظیر تشکیل استخوان ها که نیازمند ماتریکس کلاژنی است ضروری می باشد.

عملکرد سیستم عصبی

سیستم اعصاب مرکزی و مغز برای عملکرد طبیعی خود به آنزیم هایی نیاز دارند که برای انجام فعالیت بهینه خود نیاز به مس دارند. فسفولیپیدهایی که دیواره سلول های عصبی را می سازند (همانند میلین اطراف سلول های عصبی) از آنزیم هایی استفاده می کنند که به مس وابسته هستند. همچنین  برای تبدیل دوپامین به نوراپی نفرین نیاز به آنزیمی است که در ساختار خود مس دارد.

منابع مس در خوراک اسب ها

NRC منبع معتبر نیازهای خوراکی برای کلیه حیوانات می باشد. طبق توصیه این منبع یک اسب 500 کیلوگرمی در شرایط نگهداری (بدون فعالیت ورزشی، غیرآبستن) 100 میلی گرم مس در روز نیاز دارد. این مقدار بسیار کم می باشد ولی تاثیر چشمگیر و معنی داری در فعالیت اسب خواهد داشت. به همان میزانی که فعالیت اسب افزایش می یابد مقدار نیاز تا نهایتا 125 میلی گرم در روز خواهد رسید.

علوفه ها مقادیر نسبتاً پایینی ا ز مس را دارا می باشند. اغلب علوفه ها (از جمله یونجه) کمتر از 10 میلی گرم در هر کیلوگرم علوفه، مس دارند. در صورتی که علوفه به اندازه 2 درصد وزن اسب 500 کیلوگرمی (10 کیلوگرم) مصرف شود، تنها نیاز نگهداری اسب را (بر اساس توصیه NRC) تامین می نماید.

بیشترین میزان مس مصرفی توسط اسب 250 میلی گرم به ازای هر کیلوگرم وزن اسب می باشد. به عنوان مثال برای اسب 500 کیلوگرمی با مصرف 10 کیلوگرم علوفه می تواند تا 2500 میلی گرم مس در روز (بصورت مکمل) مصرف کند. با توجه به میزان قابل تحمل مصرف مس و توجه به اینکه جذب مس توسط عوامل دیگری کاهش می یابد، در خوراک های کنسانتره ای مقدار این عنصر کمی بالاتر از سطح توصیه شده NRC لحاظ می گردد.

عناصر دیگر نظیر روی نیز بر جذب مس موثرند و باعث کاهش جذب آن می گردند. به همین منظور استفاده از خوراک های کنسانتره ای که بطور دقیق و کامل فرموله شده باشند توصیه می شود که مقادیر مورد نیاز مس را با توجه به سایر عناصر تامین می کند.

اطمینان از مصرف مقادیر کامل مس علاوه بر مقادیر توصیه شده در NRC توسط خوراک های کنسانتره ای بهترین راه برای دستیابی به سلامت و دستیابی به بهترین عملکرد سیستم های حیاتی در اسب می باشد.

مقادیر مس در چند ماده خوراکی بر حسب میلی گرم در کیلوگرم

مقدار مس (mg/kg)	ماده خوراکی
66	ملاس
19	کنجاله کتان
11	تفاله چغندر
9	یونجه
7	جو دوسر
3	ذرت

Young, JK, GD Potter, LW Green, SP Webb, JW Evans and GW Webb. 1987.
Copper balance in miniature horses fed varying amounts of zinc. Proc.
.Equine Nutr. Physiol. Soc. Symp. 10:153-157.

Pearce, SG, ND Grace, EC Firth, JJ Wichtel, SA Holle and PF Fennessy. 1998b.
Effect of copper supplementation on the copper status of pasture-fed young
Thoroughbreds. Equine Vet. J., 30:204-210.

Knight, DA, SE Weisbrode, LM Schmall, SM Reed, AA Gabel, LR Bramlage and
WI Tyznik. 1990. The effects of copper supplementation on the prevalence
of cartilage lesions in foals. Equine Vet. J. 22:426-432.

Hurtig, MB, SL Green, H Dobson, Y Mikuni-Takagaki, and J Choi. 1993. Correlative
study of defective cartilage and bone growth in foals fed a low-copper diet.
Equine Vet. J., Suppl. 16:66-73.

KAVAZIS, A. N., J. KIVIPELTO, E. A. OTT (2002): Supplementation of broodmares with copper,
zinc, iron, manganese, cobalt, iodine, and selenium. J. Equine Vet. Sci. 22, 460-464.

دلیل کف کردن دهان و بدن اسب چیست؟

بدن و دهان برخی اسب ها در زمان فعالیت ورزشی پوشیده از کف می شود و برخی اسب ها اینگونه نیستند. عرق اسب محتوی پروتئینی است که لاترین (Latherin) نام دارد. لاترین در بزاق و عرق اسب ها وجود دارد. محققان فرض را بر این گذاشته اند که این پروتئین ابتدائا در بزاق تولید می شود که به جویدن مقادیر زیاد خوراک های خشک کمک کند و در ادامه به مرطوب کردن پوست اسب کمک می کند.

این پروتئین مانند دترجنت (پاک کننده) عمل می کند و باعث می شود که عرق در سرتاسر بدن پخش شود تا بدن اسب بیشتر و بهتر خنک گردد. این مسئله کاملا طبیعی است و نشان دهنده کمبود یا زیاد بودن هیچ ماده مغذی در جیره نمی باشد. در برخی اسب ها بیشتر از بقیه کف تولید می شود که مقدار آن بستگی به موارد زیر دارد:

تناسب اندام (Fitness):

معمولاً اسب هایی که تناسب اندام ندارند و از سلامتی پایین تری برخوردارند بیشتر کف تولید می کنند و اسب هایی که فعالیت سنگین دارند و به طور معمول عرق می کنند کمتر کف تولید می کنند.

زمان:

میزان این پروتئین در ابتدای تولید عرق در بالاترین سطح خود قرار دارد و در اغلب اسب ها برای مدت کوتاهی کف تولید شده و سپس متوقف می شود.

پوشش بدن:

شامپوها، نرم کننده ها، قشو کردن و کوتاه کردن موها می تواند بر میزان تولید کف تاثیر بگذارد.

در مجموع کف کردن بطور کلی طبیعی است. کف کردن موجب می شود اسب به نظر کمی گرم و در حال ناراحتی دیده شود ولی در مجموع مسئله ای نیست که بخواهد ایجاد نگرانی نماید. اسب هایی که بطور معمول در مسابقات شرکت کرده و یا تمرین می کنند (مانند اسب های استقامت)، کف زیادی تولید نمی کنند. زیرا این اسب ها بطور منظم عرق می کنند و پوشش بدنی (موی) کوتاه دارند.

Beeley JG, Eason R and Snow DH (1986) Isolation and characterization of latherin, a surface-active protein from horse sweat Biochem J. 1986 May 1; 235(3): 645–650
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC1146737/pdf/biochemj00280-0028.pdf

M Gross M (2013) A foaming protein from the horse’s mouth, Chemistry World
http://www.rsc.org/chemistryworld/2013/06/latherin-structure-horses-mouth

McDonald RE, Fleming RI, Beeley JG, Bovell DL, Lu JR, Zhao X, Cooper A, Kennedy MW (2009) Latherin: A Surfactant Protein of Horse Sweat and Saliva PLoS ONE 4(5)
http://www.plosone.org/article/info:doi%2F10.1371%2Fjournal.pone.0005726

ویتامین E در جیره اسب

ویتامین E یکی از دو ویتامینی است که اسب قادر به ساخت آن نیست. بنابراین بایستی ویتامین E در جیره اسب فراهم گردد. با توجه به محلول بودن این ویتامین در چربی، برای جذب کافی ویتامین E در جیره باید مقادیر کمی از چربی در جیره وجود داشته باشد. اسب هایی که در مراتع چرا می کنند مقادیر کافی روغن را از علوفه سبز دریافت می کنند.

نقش های متعدد ویتامین E در پاسخ ایمنی،  عملکرد اعصاب و ماهیچه ها و عمل آنتی اکسیدانی آن این ویتامین را به یکی از ویتامین های حیاتی در اسب های جوان و در حال رشد تبدیل کرده است. ویتامین E به همراه سلنیوم در عملکرد طبیعی ماهیچه ها و جلوگیری از بیماری های ماهیچه ای نقش دارد. همچنین ویتامین E و سلنیوم در در حفاظت آنتی اکسیدانی بافت های بدن بویژه غشای سلول ها، آنزیم ها و بخش های درون سلولی که بوسیله اکسیداسیون آسیب می بینند نقش دارند.

کمبود ویتامین E

کمبود ویتامین E منجر به ایجاد علائم بیماری و تغییرات پاتولوژیکی می گردد که از آن جمله می توان به دیستروفی ماهیچه ای (ماهیچه های ضعیف) و ضعف سیستم ایمنی منجر به بیماری (نظیر سرماخوردگی و عطسه) اشاره کرد. ویتامین E و سلنیوم هر دو به گلبول های سفید و ماکروفاژها کمک می کنند که در مقابل اثرات منفی سموم تولید شده از باکتری های در حال تخریب زنده بمانند.

منابع ویتامین E

ویتامین E در علوفه سبز تازه وجود دارد و اسب هایی که مقادیر مناسب از علوفه سبز مصرف می کنند دچار کمبود ویتامین E نمی شوند. با این حال ویتامین E به سرعت در حین برداشت علوفه به میزان 30 تا 85 درصد از بین می برد. همچنین مقادیر بیشتری از ویتامین E طی انبار کردن علوفه از بین می رود. مقدار ویتامین E در علوفه متفاوت است و بستگی به نوع علوفه و روش برداشت محصول دارد. با توجه به اینکه اغلب اسب ها به علوفه خشک دسترسی دارند، تولیدکنندگان خوراک ها و کنسانتره ها برای اسب ها این ویتامین را به محصول خود اضافه می کنند.

روغن های گیاهی مقادیر نسبتاً بالایی از ویتامین E دارند ولی به طور عمومی به میزان کافی به اسب ها داده نمی شوند تا مقدار مورد نیاز ویتامین E را تامین کنند. افزایش مصرف خوراک های با چربی بالا می تواند بر میزان مصرف ویتامین E موثر باشد. زیرا این خوراک ها با توجه با بالا بودن چربی نیاز به ویتامین E بالاتر برای جلوگیری از اکسیداسیون دارند.

ذخیره ویتامین E در بدن اسب

ذخیره ویتامین E در اسب ها به خوبی صورت نمی گیرد. اگرچه در اسب های بالغ در زمستان که ممکن است میزان ویتامین E علوفه مرتع هم کاهش می یابد تا 4 ماه از ذخایر بدنی خود استفاده می کنند. کره هایی که مادرشان ذخیره ویتامین E ندارد میزان ذخیره ویتامین E کمی دارند و یا ممکن است هیچ ذخیره ای نداشته باشند. این مسئله باعث می شود که این کره ها نسبت به بیماری های عفونی آسیب پذیرتر باشند. هیچ نشانه ای از مسمومیت با ویتامین E در اسب تا کنون گزارش نشده است.

استفاده از خوراک هایی که از لحاظ مواد ویتامینی بالانس شده باشند می تواند مقادیر مورد نیاز روزانه ویتامین E را تامین نماید. همچنین استفاده از  مکمل های ویتامین E در جیره اسب که بصورت تجاری در بازار وجود دارد نیز می تواند نیاز اسب به ویتامین E را مرتفع سازد.

 

دانه سویا در تغذیه اسب

چندین سال است که دانه سویا و محصولات فرعی حاصل از آن جایگاه ویژه ای به عنوان منبع پروتئین در جیره خوراکی اسب ها دارند. علاوه بر افزودن پروتئین به خوراک، دانه های سویا مزایای دیگری دارند که آن ها را از دیگر منابع پروتئینی متمایز می کند. دانه سویا دارای مجموعه کاملی از اسیدهای آمینه است. در این میان لایزین  اسید آمینه مهم در تغذیه اسب می باشد که در آن وجود دارد. در ادامه به مزایای دانه سویا در تغذیه اسب می پردازیم.

کنجاله سویا

کنجاله سویا عمومی ترین شکل از سویا در خوراک اسب است. کنجاله سویا محصول فرعی استخراج روغن از دانه سویا می باشد. این محصول طی یکی از دو روش تولید روغن سویا که عبارتند از فشار و استخراج بوسیله حلال (این روش مرسوم تر است) حاصل می شود. کنجاله سویا همراه با پوسته دارای 44 درصد پروتئین و بدون پوسته حاوی 48 درصد پروتئین می باشد. هر دو نوع کنجاله های سویا با پوسته و بدون پوسته کمتر از 10 درصد روغن دارند.

فول فت سویا

دانه سویای فرآوری شده یا فول فت سویا به عنوان یک ماده غدائی مناسب از لحاظ انرژی و پروتئین جایگاه ویژه ای در تغذیه دام و طیور دارد. آزمایشات علمی و مزرعه ای بسیاری در خصوص تغذیه دانه سویا انجام شده است. دانه سویای خام به علت داشتن مواد ضد تغذیه ای برای تغذیه تک معده ای ها نظیر اسب مناسب نمی باشد. اما حرارت دادن دانه سویا سبب از بین رفتن مواد ضد تغذیه ای آن شده و دانه سویا (فول فت سویا) را به ماده خوراکی کاملی برای اسب هم از لحاظ انرژی و هم پروتئین تبدیل می کند.

مزایای فول فت سویای رست شده

بر اساس آزمایشات انجام شده نتایج نشان دادند که حرارت دادن دانه سویا موجب می شود که جذب لیزین از روده کوچک به حداکثر خود برسد. فول فت سویا در محتوی چربی دارای ۱ الی۳ درصد فسفولیپید است که موجب بهبود متابولیسم چربی ها و افزایش ارزش غذایی جیره می شود و همچنین محتوی 10/5-9/5 درصد اسید لینولئیک بوده که بیش از ۵۰ درصد کل روغن آن را شامل می‌شود. چنین میزان بالایی از اسید لینولئیک موجب برتری روغن سویا نسبت به تمامی چربی های حیوانی و بسیاری از روغن های گیاهی می‌شود .

دانه سویای فرآوری شده با روش Roasting  به عنوان یک ماده خوراکی مناسب از لحاظ انرژی و پروتئین، چربی های غیر اشباع امگا ۶ و آنتی اکسیدانت های طبیعی جایگاه ویژه ای در تغذیه اسب دارد. دانه سویا غنی از چربی است (۱۸ الی ۲۰ درصد) که می تواند به عنوان منبع خوبی از انرژی در جیره مورد استفاده قرار گیرد.

روغن موجود در سویای پرچرب علی رغم وجود مقادیر فراوانی از اسیدهای چرب غیراشباع، به طور نسبی در برابر اکسیداسیون مقاوم می‌باشد. در صورت انجام فرآوری مناسب و حصول اطمینان از تخریب آنزیم‌های لیپاز و لیپواکسیداز در محصول، به دلیل وجود آنتی‌اکسیدان‌های طبیعی از قبیل انواع توکوفرول‌ها، ویتامین E و ایزوفلاونوئیدها، فول فت سوياي توليد شده دارای زمان نگهداری طولانی می‌باشد.

 

نام محصول	ماده خشک	پروتئین خام	پروتئین عبوری		TDN	NEL 3x	چربی
	%	%	%	gr/kg	%	Mcal/kg	%
سویا دانه کامل	86-88	38	26	98/8	82	2/75	19
فول فت سویا رست	95-97	38	60-65	209	84	2/72	19
کنجاله سویا 44%	86-88	44	35	154	75	2/13	1/5
کنجاله سویا 48%	86-88	48	35	168	77	2/21	1

دانه خام سویا

درصورتی که می خواهید از دانه کامل و خام سویا در تغذیه اسب استفاده کنید بایستی به نکات زیر توجه نمایید. اسب ها نبایستی با دانه خام سویا تغذیه شوند. زیرا دانه خام آنزیمی دارد که همانند محدودکننده تریپسین عمل می کند. تریپسین آنزیمی است که در هضم بسیاری از پروتئین ها دخالت دارد. در صورتی که دانه سویا رُست شود یا بصورت کنجاله مورد استفاده قرار گیرد این بازدارنده از بین می رود. همانگونه که در بالا ذکر شد فرآوری دانه سویا بر روی کیفیت پروتئین آن تاثیری ندارد.

برخی از افرادی که با اسب ها در ارتباط هستند به پروتئین به چشم منبع انرژی نگاه می کنند. در حالی که راه های بسیار بهتر و ارزان تری برای تامین کالری در جیره وجود دارد. از این راه ها می توان به افزودن چربی و فیبر به جیره اشاره کرد.

تغذیه پیش از انجام تمرینات ورزشی در اسب

سوالی که همواره مطرح است اینست که آیا پیش از انجام تمرین به اسب خوراک داده شود یا خیر؟ همه ما از پدر و مادرانمان شنیده ایم که نباید تا نیم ساعت بعد از غذا خوردن ورزش کنیم. بنابراین باور عمومی بر اینست که خوردن پیش از ورزش اشتباه است. اما در مورد اسب ها وضعیت چگونه است؟ پاسخ هم بله است هم خیر. در این مقاله به تغذیه پیش از انجام تمرینات ورزشی در اسب ها می پردازیم.

معده پیش از تمرین خالی باشد یا پر؟

اسب تک معده ای است و پیوسته در حال چرا کردن است. بنابراین منطقی است که معده آن هیچ وقت خالی نباشد. پر بودن همیشگی معده از این جهت حائز اهمیت است که مانع پخش شدن و راه یافتن اسید معده از بخش های پایینی معده به اطراف و بخش های بالایی دستگاه گوارش می گردد. ترشح شدن اسید معده که در زمان تمرینات اسب ها با معده خالی اتفاق می افتد در ابتلا به زخم معده موثر است.

بنابراین اگر اسب در اصطبلی قرار دارد که دسترسی دائم به علوفه ندارد و یا بیش از 2 ساعت از آخرین خوراک مصرفی توسط اسب می گذرد، بایستی قبل از تمرین به اسب خوراک بدهید. مصرف مقدار اندکی از خوراک به دو طریق از ابتلا به زخم معده جلوگیری می کند. جویدن باعث تحریک ترشح بزاق می شود. بزاق همانند بافر در معده عمل می کند و باعث خنثی شدن اسید معده می شود. به علاوه با پر شدن معده از پخش شدن اسید معده که منجر به زخم معده می شود جلوگیری می گردد.

شکل1: وضعیت معده پر و خالی و ایجاد زخم معده

مصرف چه خوراک هایی پیش از تمرین اسب مناسب است؟

خوراکی که پیش از انجام تمرین به اسب خود می دهید بسیار مهم است. خوراک پیش از تمرین بایستی علوفه باشد و علوفه ساقه بلند نیز ارجحیت دارد. علوفه با ساقه بلند نیاز به جویدن زیاد دارد که منجر به تولید مقادیر زیادی بزاق می گردد و محافظت خوبی برای معده ایجاد می کند. برای این کار هر نوع علوفه ای که در جیره روزانه اسب شما قرار دارد کفایت می کند.  یونجه در ایران به صورت عمومی در باشگاه های سواری به عنوان علوفه مصرف می شود که گزینه مناسبی به عنوان خوراک مصرفی پیش از تمرین می باشد.

چه مقدار علوفه پیش از تمرین بایستی مصرف شود؟

توجه داشته باشید که شما نمی خواهید مقادیر زیادی از خوراک را پیش از تمرین به اسب بدهید و هدف فقط خالی نبودن معده اسب می باشد. با توجه به آخرین باری که اسب شما خوراک مصرف کرده 300-200 گرم علوفه به ازای هر 100 کیلوگرم وزن بدن کفایت می کند. یعنی برای یک اسب 500 کیلویی 1/5-1 کیلو علوفه قرار دهید. در صورتیکه از آخرین مصرف خوراک اسب شما 5 ساعت گذشته باشد می توانید مقادیر بیشتری از علوفه بدهید.

چه خوراک هایی نباید پیش از تمرین مصرف شود؟

هرگز در فاصله 5-4 ساعت پیش از تمرین یا سواری خوراک های غلاته یا خوراک هایی با نشاسته و قند بالا مصرف نکنید. نشاسته و قند موجود در این خوراک ها عمدتاً به صورت گلوکز از روده باریک جذب می شود که باعث رها شدن هورمون انسولین از غده پانکراس (لوزالمعده) می گردد. گلوکز خون و سطح انسولین 3-2 بعد از مصرف خوراک های محتوی غلات به حداکثر خود می رسد و 5-4 ساعت پس از آن به حالت عادی بر می گردد. انسولین هورمونی است که ماهیچه ها و اندام های بدن اسب را به جذب گلوکز (قند خون) ترغیب می کند.

بنابراین اگر در زمان شروع تمرین، انسولین در خون وجود داشته باشد، اسب نمی تواند منابع قندی ذخیره شده در ماهیچه ها را در حین فعالیت خود آزاد کند (زیرا انسولین موجود در خون به ماهیچه ها فرمان جذب گلوکز موجود در خون را می دهد). همچنین زمانی که انسولین در خون موجود باشد توانایی اسب در سوزاندن چربی به عنوان منبع انرژی کاهش می یابد. در نتیجه زمانی که از غلات یا خوراک های با نشاسته و قند بالا در زمان نزدیک به تمرینات استفاده می گردد منجر به تمام شدن انرژی ماهیچه ها شده و اسب به سرعت خسته می شود.

این مسئله به خصوص در زمانی که اسب تحت تمرینات بسیار شدید قرار دارد دارای اهمیت زیادی است و به سرعت منجر به کاهش منابع انرژی می گردد. در فعالیت های استقامتی وعده های خوراکی پر حجم و به میزان زیاد هم نباید در فاصله 5-4 ساعت پیش از انجام تمرین داده شود. با این حال مصرف وعده های کوچک خوراکی در حین تمرین و فعالیت های استقامتی برای بالا بردن ذخیره گلیکوژنی و بالا بردن زمان تا ایجاد خستگی در اسب مشکلی ندارد.

خلاصه

اسب ها به طور طبیعی دائما در حال مصرف خوراک هستند. بنابراین بایستی همواره معده اسب را پر نگه داشت. تغذیه با مقدار کم علوفه قبل از انجام تمرینات ورزشی به ویژه اگر حداقل 2 ساعت از آخرین مصرف خوراک گذشته باشد، باعث تحریک تولید بزاق شده و همچنین با پر کردن معده از زخم معده جلوگیری می نماید. در مقابل مصرف غلات (جو و ذرت) و خوراک های با نشاسته و قند بالا در فاصله 5-4 ساعت پیش از تمرین منجر به بالا رفتن انسولین خون می شود. بالا رفتن انسولین از آزاد شدن ذخیره گلیکوژن و چربی موجود در ماهیچه ها در حین تمرین جلوگیری می کند. این مسئله باعث می شود اسب شما به سرعت خسته شود.

تغذیه اسب به منظور افزایش وزن

یکی از سوالاتی که عمدتا از سوی مالکین اسب ها پرسیده می شود اینست که چگونه می توان اسب لاغر را چاق کرد. در این مقاله به بررسی چگونگی تغذیه اسب به منظور افزایش وزن خواهیم پرداخت.

عوامل متعددی منجر به کاهش وزن اسب می گردند. این عوامل شامل مسائل مشکلات با سلامت اسب، مسائل مربوط به سن اسب و بالانس نبودن کالری و میزان انرژی دریافتی توسط اسب می باشد.

مسائل مرتبط با سلامت بدنی

در برخورد با اسب لاغر اولین مسئله پرداختن به شرایط سلامتی اسب می باشد. باید بررسی شود که آیا اسب از انگل، بیماری، درد مزمن، زخم معده و مشکلات دندانی رنج می برد یا خیر. در این راستا اولین اقدام ویزیت اسب توسط دامپزشک می باشد. در صورتی که کاهش وزن به علت مشکلاتی از این دست باشد اولین قدم در جهت افزایش وزن اسب ایجاد شرایط مناسب برای حفظ سلامت اسب است.

در این شرایط ممکن است که دامپزشک تشخیص دهد اسب با توجه به سن خود توانایی جویدن کافی علوفه با ساقه بلند را علیرغم دارا بودن دندان های سالم ندارد. علوفه دارای فیبر بالا می باشد. با افزایش سن، دندان ها قابلیت قبلی خود را در جویدن کامل علوفه از دست می دهند. همچنین افزایش سن موجب می شود که بازدهی دستگاه گوارش در هضم و جذب مواد خوراکی کاهش یابد. در نتیجه مواد مغذی موجود در  علوفه و مواد خوراکی  ممکن است به مقدار کامل توسط بدن جذب نگردد. بنابراین در این شرایط باید خوراک هایی به مصرف اسب برسد که مقادیر مواد خشبی و فیبری بالایی نداشته باشد و در عین حال بتواند نیازهای تغذیه ای اسب را در سنین بالا تامین کند.

حتی در شرایطی ممکن است در اثر افزایش سن، اسب توانایی مصرف علوفه را به میزان قبلی نداشته باشد. در این حالت می توان میزان مصرف خوراک های ویژه اسب های مسن را افزایش داد  و تا 7 کیلو در روز از این گونه خوراک ها در اختیار اسب قرار داد.

بیماری های مرتبط با کاهش وزن

بیماری هایی نظیر اسهال، کولیک و تب که دارای علامت هستند می توانند منجر به کاهش وزن شوند. اما بیماری هایی هم هستند که علامتی ندارند. در حالتی که هیچ تغییری در خوراک ایجاد نشده باشد و اسب کاهش وزن پیدا کرده باید عملکرد کبد و کلیه کنترل شده و عفونت های مزمن نیز مورد بررسی قرار گیرد.

همچنین وجود انگل در بدن اسب علاوه بر مصرف کالری خوراک مصرفی اسب، به مرور زمان به دستگاه گوارش اسب آسیب وارد کرده و میزان جذب مواد مغذی توسط دستگاه گوارش را کاهش می دهد.

مشکلات دندانی

مشکلات دندانی قابلیت خوردن خوراک را در اسب کاهش می دهند.  صاف نبودن دندان ها منجر به مشکلاتی در جویدن، شکستن و آسیاب کردن خوراک می شود. همچنین دندانی که عفونت داشته باشد به علت درد فراوان مانع از جویدن مطلوب توسط اسب می گردد. از علائم مشکلات دندانی بیرون ریختن خوراک در هنگام جویدن از دهان، تنفس مشکل دار، ناآرام بودن اسب با دهنه و وجود دانه های غلات و تکه های علوفه در مدفوع می باشد.

بالانس نبودن انرژی خوراک

در بسیاری موارد دلیل اینکه اسب کمبود وزن دارد اینست که به میزان کافی انرژی دریافت نمی کند. بنابراین در این موارد بایستی تغذیه به منظور افزایش وزن انجام شود. در مرحله اول باید وزن فعلی اسب و میزان وزنی که باید اضافه شود را محاسبه نمایید.

روش محاسبه وزن اسب با متر معمولی

با استفاده از محیط و طول بدن

1. ابتدا متر را روی پشت اسب، دقیقا در انتهای یال هایش قرار داده و از زیر سینه اسب به سمت دیگر آن بکشید (اندازه گیری محیط دور سینه اسب). سر دیگر متر را از انتهای شیار بین دو کتف عبور دادخ و در انتهای یال ها به سر دیگر رسانده و عدد را به سانتی متر یا اینچ بخوانید.
2. متر را از نقطه جلوی کتف و زیر  گردن اسب تا انتهای کفل اسب بکشید (این کار را به کمک فرد دیگری انجام دهید). با این کار طول بدن اسب به دست می آید.
3. اعداد به دست آمده را در فرمول های زیر وارد کنید.

Length: طول

Grith: محیط

 

با استفاده از محیط

نسبت مشخصی بین وزن اسب و این سه فاکتور وجود دارد که در همه نژاد ها تقریبا ثابت است. در اینجا وزن اسب در تناسب با دور سینه (در ناحیه تن گاه و پشت جدو گاه ) نشان داده شده است.

دور سینه(سانتیمتر)   وزن بدن(کیلوگرم)

80                                45
90                                70
100                              90
110                               120
120                               150
130                               185
140                               230
150                               285
160                               345
170                               410
180                               475
190                               545
200                               615

توجه: اندازه ها برای مادیان های 11-8 ماهه آبستن د راعداد 1/02 ، 1/06 ، 1/11 و 1/17 باید ضرب شود.

محاسبه میزان وزنی که اسب بایستی داشته باشد

برای تشخیص اینکه اسب باید چه وزنی داشته باشد نیاز به تخمین امتیاز شرایط بدنی  (Body Condition Score) می باشد. عموماً اغلب اسب ها باید دارای امتیاز بدنی 6-5 باشند. مادیان های آبستن بایستی امتیاز بدنی 7-5 داشته باشند. در امتیاز بدنی 5، زمانی که به اسب از روبرو و بصورت مایل به اسب نگاه می کنید نباید دنده های اسب را ببینید، ولی زمانی که به بالای شکم دست می کشید دنده ها را به راحتی احساس می کنید.

در تمامی امتیازات بدنی پایین تر از 5، یک اسب 500 کیلوگرمی نیاز به افزایش وزن 22-20 کیلوگرمی دارد. هر 0/5 کیلو اضافه وزن هم نیاز به حدود 9000-8000 کیلوکالری انرژی بالاتر از نیاز روزانه اسب دارد. برای مثال برای افزایش امتیاز بدنی از 4 به 5، نیاز به 20 کیلوگرم افزایش وزن وجود دارد. برای 20 کیلوگرم افزایش وزن نیز تقریباً 380000 کیلوکالری انرژی نیاز است. کاملا واضح است که این میزان از انرژی را در یک روز نمی توان تامین کرد. بهترین و سالم ترین راه اقزایش وزن بصورت آهسته است. بنابراین در این مثال حداقل 90 روز زمان نیاز است تا این افزایش وزن 20 کیلویی صورت گیرد. افزایش وزن 20 کیلویی در 90 روز یعنی  0/22 گرم افزایش وزن روزانه، که هدفی قابل دستیابی و بی خطر برای اسب است.

افزودن 4500 کیلوکالری در روز علاوه بر خوراک روزانه می تواند افزایش وزن 0/22 گرم روزانه را تامین نماید. برای این منظور می توان یک کیلو کنسانتره ( با انرژی 3000 کیلوکالری) و یک کیلو یونجه اضافی (با انرژی تقریبی 1800 کیلوکالری) در روز استفاده کرد.

باید به این نکته توجه داشت که هر گونه تغییری در تمامی اسب ها بایستی به آرامی و به تدریج صورت گیرد تا احتمال بروز مشکلات گوارشی کاهش یابد.

خوراک های افزایش دهنده وزن

علوفه

برای باقی ماندن اسب در سلامت کامل بایستی 3-2 درصد وزن بدن خود را در روز خوراک بخورد. از این میزان حداقل 2- 1/5 وزن بدن بایستی علوفه باشد. یعنی یک اسب 450 کیلویی برای نیازهای پایه ای بدن خود  در روز بایستی 9 کیلو علوفه مصرف کند. برای افزایش وزن باید علاوه بر این میزان علوفه مصرف کند. برای افزایش وزن می توان تا 2/5 درصد وزن بدن نیز مصرف علوفه را افزایش داد.

کیفیت علوفه هم دارای اهمیت است. اگر کیفیت علوفه پایین باشد معده اسب پر می شود در حالی که هیچ کالری بیشتری را مصرف نکرده است. یونجه نسبت به سایر علوفه ها دارای مقادیر پروتئین و انرژی بالاتر ی است که این علوفه را برای افزایش وزن در اسب ها  مناسب می کند.

یکی دیگر از منابع فیبری مطلوب تفاله چغندر است. تفاله چغندر هم مانند علوفه های با کیفیت انرژ قابل هضم بالایی دارد. مصرف تفاله بایستی به آرامی صورت گیرد و نهایتا تا 0/5 درصد وزن بدن اسب در روز مصرف شود. اگرچه تفاله چغندر منبع کالری مطلوبی است ولی منبع پروتئینی مطلوبی نمی باشد. همچنین تفاله چغندر مواد ویتامینه و معدنی پایینی هم دارد. بنابراین بهتر است به خوراک اسب افزوده گردد و نه اینکه جایگزین خوراک های دیگر شود.

منابع با چربی بالا چربی

علوفه بخش اصلی و اساسی خوراک اسب را تشکیل می دهد. ولی خوراک با تراکم بالای انرژی محسوب نمی شود و میزان مصرف آن در روز برای اسب محدودیت دارد. اگر اسب شما تمام نیاز خور به علوفه را مصرف می کند و کماکان پس از چند هفته افزایش وزن نداشته است، زمان آن رسیده که منابع انرژی بیشتری به جیره افزوده شود.

بی خطرترین راه برای افزایش انرژی در جیره خوراکی اسب ها افزایش میزان چربی در جیره است. کربوهیدرات ها و پروتئین ها به ازای هز گرم 4 کالری انرژی دارند، در حالی که چربی ها به ازای هر گرم 9 کالری انرژی آزاد می کنند. در صورتی که چربی به آزامی به جیره افزوده شود می توان مقادیر بالاتر چربی را در خوراک گنجاند. در همین حال افزودن روغن ها از افزایش نشاسته مصرفی  و بالا رفتن ناگهانی قند و انسولین خون که با مصرف بالای کنسانتره ایجاد می شود جلوگیری می نماید.

برای این منظور محصولات کنسانتره ای وجود دارد که بدون افزایش نشانسته و با تامین انرژی، پروتئین، مواد معدنی و ویتامینه منجر به افزایش وزن در اسب شما می گردد.

روغن

یکی از ساده ترین و ارزان ترین راه های افزودن چربی به جیره خوراکی مصرف روغن های گیاهی و افزودن آن به کنسانتره مصرفی روزانه است. روغن ذرت برای اغلب اسب ها بسیار خوشخوراک است. همچنین روغن کانولا، آفتابگردان و سابر روغن ها را می توان برای افزایش وزن استفاده کرد. با این حال باید در نظر داشت که نسبت امگا-3 به امگا-6 در خوراک اسب بایستی کنترل شود تا مانع از مشکلات بعدی ناشی از افزایش امگا-6 در جیره گردد. برای این منظور بهترین منبع روغنی که علاوه بر مزایای مربوط به افزایش وزن مشکلات جانبی ایجاد نکرده و نسبت بالایی از امگا3- به امگا-6 دارد روغن کتان است.

همچون سایر مواد خوراکی اضافه کردن روغن به جیره باید به آهستگی صورت گیرد. با 50 سی سی در هفته اول شروع کنید و هر هفته 50 سی سی به مقدار مصرف بیافزایید. بیشترین مقدار مصرف نهایتا 400 سی سی در روز برای یک اسب 500 کیلویی می باشد. در صورتی که مقدار مصرف روزانه را خیلی سریع بالا ببرید منجر به اسهال و وجود چربی زیاد در مدفوع می گردد.

کنسانتره

غلات و کنسانتره های مبتنی بر قندها و کربوهیدرات ها از خوراک های با کالری بالا هستند که از گذشته در جیره اسب های لاغر به خصوص اسب های با فعالیت ورزشی بالا استفاده می شوند. البته خوراک های با نشاسته بالا در صورتی که در مقادیر بالا مصرف شوند می توانند مشکلاتی را برای اسب ایجاد نمایند. زمانی که اسب مقادیر بالایی از نشاسته را در یک وعده مصرف کند این نشاسته در معده و روده باریک شکسته شده، مقدار اضافی آن به بخش تخمیری انتهای دستگاه گوارش می رسد. در این بخش باعث افزایش اسیدیته و بر هم زدن تعادل جمعیت میکروبی می شود. این امر علاوه بر کاهش دادن تخمیر مواد فیبری علوفه می تواند منجر به کولیک و لمینیتیس گردد. البته باید توجه داشت که برخی اسب ها نسبت به سایرین نسبت به نشاسته حساسیت بیشتری دارند.

هیچگاه در هر وعده بیشتر از 0/5 درصد از وزن بدن اسب را به کنسانتره اختصاص ندهید. برای مثال برای یک اسب 450 کیلویی در هر وعده بیشتر از 2/5 کیلوگرم کنسانتره ندهید. در صورتی که اسب شما خیلی لاغر است یا فعالیت ورزشی سنگین دارد، وعده های خوراک را افزایش داده و در هر وعده حداکثر 0/5 درصد وزن بدن را کنسانتره بدهید.

بدون در نظر گرفتن روغن و کنسانتره مصرفی همیشه 2- 1/5 درصد از وزن بدن اسبتان را در روز به علوفه اختصاص دهید. مصرف علوفه به این میزان در روز برای عملکرد مطلوب دستگاه گوارش ضروری است.