برچسب: تلیسه

---

چند صباحی است که برنامه­ های تغذیه محدود و دقیق در جیره تلیسه (تغذیه تلیسه ها) ­با جیره ­های پر کنسانتره-کم علوفه در  آمریکا مطرح شده است. مطالعات اخیر در امریکا نشان می ­دهد که هزینه­ های خوراک در پرورش تلیسه در سال های اخیر به شدت افزایش یافته است و به 73 درصد رسیده است. برنامه ­های مرسوم پرورش تلیسه  شامل تغذیه مقادیر زیاد علوفه است.

هدف این برنامه­ های نوین در واقع کم کردن مقدار علوفه از جیره تلیسه­ ها و فراهم بودن علوفه برای گاوهای بالغ می­باشد و از این راه به تامین علوفه گله نیز کمک می­ کند. همانطور که می­ دانید و در گله نیز ­آن را لمس کرده اید، افزایش ماده خشک مصرفی با افزایش سرعت عبور مواد و کاهش قابلیت هضم همراه است. کاهش در قابلیت هضم بیشتر برای کنسانتره اتفاق می ­افتد. به طور ساده می ­توان نتیجه گرفت که کاهش خوراک مصرفی و افزایش مقدار کنسانتره در جیره باعث افزایش هضم کنسانتره و نیز افزایش بازده می­ گردد. بازده خوراک (خوراک مصرفی به ازای افزایش وزن) به عوامل مختلفی بستگی دارد از جمله: ژنتیک، کیفیت علوفه، سرعت رشد یا مرحله رشد، BCS یا ترکیب بدن، تنش سرمایی یا گرمایی، و سطح فعالیت. این نوع برنامه­ ها هنوز در ابتدای راه هستند و این مقاله سعی بر نشان دادن راهی به سمت آینده دارد تا اگر دامداری تمایل به استفاده از این روش ها در پرورش تلیسه (تغذیه تلیسه) داشت، پایه ای علمی در اختیار داشته باشد. جهت انجام این برنامه در پروش تلیسه توصیه­ هایی در مورد مواد مغذی و مدیریت وجود دارد که باید به آنها عمل گردد:

1- جیره ­ای کاملاً متوازن به دام هایتان دهید:

وقتی از این برنامه در پرورش تلیسه استفاده می کنید تلیسه ها نباید به علوفه سرک دسترسی داشته باشند و همه چیز باید در ترکیب TMR باشد و فقط یک بار در روز دام ها را تغذیه کنید.

2- پروتئین جیره:

• جیره را بر اساس CP و پروتئین محلول بالانس کنید.
• 14 تا 15 درصد CP برای تلیسه های پیش از بلوغ (خوراک مصرفی بر اساس 2/15 درصد وزن بدن)
• 13 تا 14 درصد CP برای تلیسه های پس از بلوغ (خوراک مصرفی بر اساس 1/65 درصد وزن بدن)
• حداقل 30 تا 35 درصد پروتئین محلول در جیره تلیسه داشته باشید. پروتئین محلول در واقع بخشی از CP از که در آب یا مایع شکمبه به شدت محلول است و به سرعت توسط میکروب ها تجزیه می­شود. همه بخش های نیتروژن غیر پروتئینی وبخشی از پروتئین حقیقی را نیز شامل می­شود. بیشتر پروتئین در ذرت سیلوشده در واقع پروتئین محلول است.
• بیش از 25 تا 30 درصد RUP (پروتئین عبوری) در این نوع برنا مه ها مورد نیاز نیست.

در پرورش تلیسه برای تلیسه ­ها کل پروتئین تغذیه شده به اندازه بخش­های مختلف پروتئین اهمیت دارد. پژوهش ها نشان می­دهد که وقتی پروتئین خام جیره تلیسه بین 14 تا 14/5 درصد باشد بازده استفاده از پروتئین حداکثر می­گردد.

3-انرژی:

فرقی نمی­ کند شما تلیسه ها را با چه برنامه ای تغذیه می­کنید ولی تلیسه های شما باید انرژی لازم برای افزایش وزن حدود 800 تا 900 گرم در روز را دریافت کنند که معادل 285 کیلوکالری به ازای هر کیلوگرم جثه متابولیکی است.

4-الیاف:

مقدار الیاف مورد نیاز تلیسه به خوبی بررسی نشده است ولی تلیسه های تغذیه شده با 19 درصد NDF نشانی از بیماری های متابولیکی نداشتند. وقتی NDF جیره تلسیه کم است شما باید تلیسه ها را به طور کنترل شده تغذیه نمایید و این دقیقاً برنامه تغذیه محدود می­باشد.

5- ویتامین­ ها و مواد معدنی:

داده ای در مورد مقدار مورد نیاز این اقلام در جیره تلیسه با برنامه های تغذیه محدود شده وجود ندارد ولی به نظر می ­رسد همان غلظت­ های توصیه شده توسط NRC کفایت کند.

6- منبع علوفه:

منبع علوفه بسیار اهمیت دارد. البته مقدار دانه موجود در ذرت سیلوشده امریکا با کشور ما تفاوت زیادی دارد. ولی در پرورش تلیسه توصیه بر آن است اگر از ذرت سیلو شده استفاده می­کنید حتما مراقب باشید. البته بیشتر مطالعات تغذیه تلیسه ها از ذرت سیلو شده استفاده کرده اند و نتیجه بدی مشاهده نکردند. وقتی مقدار غلات بالا در این برنامه می دهید به یونجه هم توجه کنید چرا که این مقدار غلات در ترکیب با یونجه موجب نفخ کفی می گردد. در واقع وقتی سطح کنسانتره خیلی بالاست (حدود 75 درصد ماده خشک)، نفخ کفی در 10 تا 15 درصد تلیسه ها دیده می شود. گنجاندن کاه در چنین جیره ای شدنی است ولی توصیه نمی ­شود چرا که باعث دفع مواد مغذی در مدفوع می­ گردد.

جدول 1- نمونه ای از یک جیره تلیسه پرعلوفه یا پر کنسانتره

 به جای پوسته سویا شما می­توانید از تفاله چغندر قند یا سبوس و اندکی تغییر در بخش پروتئینی جیره تلیسه، مواد مغذی را تامین کنید

توصیه های مدیریتی در هنگام استفاده از این برنامه

1- وزن کشی:

هیچ ابزاری مفید تر از وزن کردن تلیسه در جهت کنترل رشد آنها در پرورش تلیسه وجود ندارد. یکی از نیازمندی های اصلی و ضرورت های این برنامه ثبت وزن به طور منظم است. زمان های حیاتی در وزن کردن تلیسه ها عبارتنداز: پس ازشیرگیری، پیش از تلقیح، در زمان تلقیح، هنگام تایید آبستنی و پیش از زایش. به طور کلی هر زمانی که تلیسه را جابجا می­کنید باید آن را وزن کشی کنید.

• در یک زمان خاص از روز همیشه تلیسه ها را وزن کنید!
• ماهی یک بار بهترین است ولی اگر شرایط آن را ندارید و گله شما از ثبات خوبی برخوردار است می ­توانید فاصله وزن کشی را بیشتر کنید.
• اگر نمی توانید همه را وزن کنید گروه کوچکی از آنها را انتخاب کنید که نماینده واقعی بهاربند باشند.

2- اندازه گروه:

همواره داشتن گروهی از تلیسه ها که از نظر شکل و ظاهر هم اندازه باشند مطلوب است. بزرگتر از 4 ماهگی تلیسه ها باید در گروه هایی باشند که دامنه وزنی آن حدود 90 کیلوگرم باشد (یعنی از میانگین 90 کیلو بیشتر یا کمتر). پس از تلقیح می توان دامنه را بیشتر کرد و به 135 کیوگرم نیز رسید.

3- فضای آخور:

شاید یکی از مهمترین توصیه های این روش فضای آخور مورد نیاز باشد. همانطورکه تلیسه ها بزرگ می شوند (از 4 تا 22 ماهگی) به 35 تا 60 سانتی­متر فضای آخور به ازای هر راس نیاز مندند.

4- از خاک اره و کاه به عنوان بستر استفاده نکنید. چرا که تلیسه به دلیل پر نشدگی کامل شکمبه مبادرت به خوردن خاک اره یا کاه می ­نماید.

5-  در زمان اجرای این برنامه تلیسه ممکن است سر و صدای زیادی ایجاد کنند ولی پس از 10 تا 14 روز به این برنامه عادت می­ کنند.

اگر می خواهید از این برنامه بهره ببرید، نقطه آغازین می ­تواند دادن جیره­ تلیسه با 50 درصد غله و 50 درصد علوفه باشد.

خلاصه:

ما در ابتدای راه این برنامه ها هستیم ولی نتایج مطالعات از سودمندی این روش حمایت می کنند و نشان می دهد که تولید شیر در آینده به مخاطره نمی افتد.

جدول 2-  احتیاجات غذایی تلیسه های شیری در برنامه های تغذیه دقیق و محدود برای افزایش وزن حدود 800 تا 900 گرم

---

محدودیت مصرف خوراک و ظرفیت شکمبه تلیسه یک راهکار مدیریتی برای کنترل رشد، ترکیب بدنی و هزینه در تلیسه ها می باشد. مقدار مدفوع تلیسه هایی که محدود تغذیه می شوند نسبت به تلیسه هایی که خوراک های پرفیبر و کم انرژی دریافت می کنند کاهش می یابد.  اما نکته منفی که باید در نظر گرفت تاثیر محدودیت مصرف خوراک بر  روی کاهش ظرفیت شکمبه است. به طور خلاصه ظرفیت شکمبه تلیسه هایی که 10-20 درصد کمتر از حد اشتها تغذیه می شوند کاهش می یابد.

نکات کلیدی در امر تغذیه محدود تغذیه محدود تلیسه های جایگزین می تواند با کاهش میزان علوفه و در عین حال حفظ سایر مواد مغذی با جیره های پر علوفه و با غلظت انرژی کمتر صورت پذیرد. تلیسه با مصرف کنسانتره بیشتر و کاهش علوفه به رشد مورد مورد نظر میرسند و متخصصین تغذیه باید جیره را برای رسیدن به توازن پروتئین و انرژی مورد نیاز جهت رشد مورد نظر صورت پذیرد. مصرف خوراک تلیسه ها با روش محدود خوراک دادن : در آزمایشی که در دانشگاه ویسکانسین صورت گرفت پژوهشگران جیره ها را بر اساس جیره های مرسوم و بر پایه سطح علوفه بالا و براساس توصیه های  NRC 2001شامل 13.1 درصد پروتئین و 2.1 مگا کالری  ME تنظیم کردند. تلیسه با میانگین وزنی 450 کیلو گرم و افزایش وزن روزانه 870 گرم داشتند. برای تنظیم جیره هایی با محدودیت مصرف در تلیسه ها سویا و ذرت به جیره مصرف میشدند تا جیره ها از لحاظ انرژی و پروتئین یکسان باشند. برای محدودیت مصرف در تلیسه ها استفاده از 325 میلی گرم یونوفر لازولوسید به منظور 5% کاهش بیشتر در ماده خشک مصرفی بود. میزان خوراک مصرفی در جیره های در حد اشتها برابر: 10.350 گرم، در گروه دریافت کننده سویا و ذرت برابر 8.52 و در گروه دریافت کننده یونوفر 8.16 بود.

رشد تلیسه ها و ظرفیت شکمبه در اولین شکم زایش: پس از تکمیل آزمایش 180 روزه تلیسه ها جیره های معمول دریافت کردند. تلیسه هایی که محدود تغذیه شدند 19.29 و تلیسه هایی که تغذیه معمولی داشتند 20.61 کیلو گرم ماده خشک مصرف می کردند.

اخیرا مصاحبه ای در یکی از سایت های ترویجی دیدم که در مورد پرورش گوساله تجربیات بسیار ارزنده یک دامدار موفق را بیان کرده بود که حیف بود خوانندگان دامدار برتر از آن بی خبر باشند. در ادامه به این گزراش خواهیم پرداخت.

این دامدار (کِریکِت جاکوییِر) بر این باور است که «هر آنچه شما در دوران پرورش می کارید، در 2 سالگی برداشت خواهید کرد». او به این معتقد است که در این مسیر شما به هیچ وجه نمی توانید مکث و سکسکه داشته باشید!!

در سال های اخیر او تغییراتی در فارم 1100 راسی دام شیری خود (در ایالت کنتیکت آمریکا) ایجاد کرده است که نتایج درخشانی در پی داشته است.

در بخش گوساله دانی این فارم، گوساله ها به صورت انفرادی تا 8 هفتگی که سن از شیرگیری است نگهداری می شوند. در این هنگام آنها وارد گروه های 4 تایی، سپس 7 تایی و در نهایت 10تایی می شوند. تهویه مناسب بزرگترین چالش آنها در اصطبل های پرورش گوساله است و مشکلی است هنوز روی آن کار می کنند. پس از شیرگیری گوساله در بهاربندهایی هستند که فضای کافی برای جست و خیز و شیطنت دارند. در سن 4 ماهگی آن ها وارد بهاربندهای فری استال می شوند و تا زمان زایش نیز در این تاسیسات نگهداری می گردند.

علاوه بر فضا و تهویه، عامل دیگری که این دامدار به آن توجه ویژه ای دارد، بحث تغذیه است. پس از شیوع مایکوپلاسما در سال 2006، آنها تصمیم گرفتند که از جایگزین آغوز و جایگزین شیر استفاده کنند!! این کار نه تنها مشکل مایکوپلاسما را حل کرد بلکه موجب ریشه کنی بیماری یون از دامداری آنها نیز شد.

در حال حاضر گوساله ها با 2 لیتر شیر در 3 وعده تغذیه می شوند. تا چند سال پیش، آنها گوساله ها را در تمام طول سال 2 وعده در روز (2 لیتر در هر وعده) تغذیه می کردند و فقط در زمستان ها به خاطر سردی هوا و اطمینان از انرژی کافی 3 وعده شیر می دادند. اما، صاحب دامداری کم کم متوجه شد که تلیسه هایی که در زمستان تغذیه شده اند و الان به دوره شیردهی رسیده اند عملکرد بهتری نسبت به تلیسه های سایر ماه های سال دارند.

وقتی به نوع پرورش و تغذیه آنها فکر کرد، او متوجه شد که این گوساله ها 3 وعده در روز تغذیه می شده اند! پس از آن، او تصمیم گرفت که برنامه شیردادن را به 3 وعده در روز در کل سال تغییر دهد. تا حالا او از نتایج این تغییر بسیار راضی است. به طور میانگین گوساله ها 1 کیلوگرم در روز افزایش وزن دارند و چیز بعیدی نیست که گاوهای شکم یک این گله، بیش از 45 کیلو شیر در روز تولید کنند. این رقم با چیزی که ما در کشور می بینیم به شدت فاصله دارد. در واقع بیش از 35 درصد گاوهایی که در این گله روزانه 45 کیلوشیر تولید می کنند گاوهای شکم یک هستند! این دامدار از آنجایی که امکان گسترش گله خود را ندارد به فکر اصلاح ژنتیکی بهتر و پرورش گاوهایی که شیر بیشتری می دهند افتاده است. در همین راستا او در حال پرورش تلیسه هایی است که بتوانند حدود 45 کیلو شیر تولید کنند.

در این رابطه لازم دیدم توجه خوانندگان را به مقاله ای که اخیرا در مجله Dairy Science  چاپ شده است جلب کنم. در این مقاله به این اشاره شده است که دادن شیر اضافی به گوساله ها باعث افزایش تولید شیر آنها در آینده نمی شود. این نتیجه خلاف آن چیزی است که در مقالات معتبر دیگری دیده شده است و بحث های زیادی ایجاد کرده است. نکته اینجاست که در آن مطالعه گوساله ها در طول 2 سال پرورش در شرایط کنترل شده دمایی نگهداری شده اند و نه در شرایط طبیعی! به همین خاطر نتایج آن مطالعه باید با احتیاط تفسیر شود.

---

امروزه علم تغذیه با سرعتی باور نکردنی در حال رشد است و هر روزه مطالبی بیان می شود که با باورهای قدیمی در تناقض است. بحث پرورش گوساله و تلیسه و اهمیت توجه به آن یکی از 2 حوزه اصلی تحقیقات در ایالات متحده است. مطالعات از وجود یک حلقه قوی بین تغذیه پیش از شیرگیری و شیر تولیدی در دوران بلوغ حکایت دارد. در این مختصر به بررسی اثر تغذیه پیش از شیر گیری و نقش آن در شیر تولیدی آینده میپردازیم.

امروزه علم تغذیه با سرعتی باور نکردنی در حال رشد است و هر روزه مطالبی بیان میشود که با باورهای قدیمی در تناقض است. بحث پرورش گوساله و تلیسه و اهمیت توجه به آن یکی از 2 حوزه اصلی تحقیقات در ایالات متحده است. مطالعات از وجود یک حلقه قوی بین تغذیه پیش از شیرگیری و شیر تولیدی در دوران بلوغ حکایت دارد. در این مختصر به بررسی اثر تغذیه پیش از شیر گیری و نقش آن در شیر تولیدی آینده میپردازیم.
باید توجه داشت که در شرایط فعلی و با توجه به نرخ پایین ماندگاری گاو در گله، بیش یا نزدیک به نیمی از عمر گاو در دوران پرورش گوساله و تلیسه سپری می شود که سودآوری ندارد. اما این بدان معنا نیست که به تغذیه در این دوران بر خلاف باور عموم بها داده نشود چرا که هر چه در این دوران کاشته شود در دوران شیردهی برداشته میشود. پژوهش ها نشان میدهند که ما هر چه در دوران پیش از شیرگیری (حدودا تا 60 روزگی) بتوانیم خوراک بیشتر و مواد مغذی بیشتری به گوساله بدهیم این موجب افزایشی معادل با 450 تا 1350 کیلوگرم شیر بیشتر در اولین دوره شیردهی نسبت به گوساله های محدود تغذیه شده می گردد. این رقم بسیار قابل توجهی است. داده های حاصل از دانشگاه کرنل نشان می دهد که هرچه سرعت رشد پیش از شیرگیری بیشتر باشد تولید شیر در دوره شیردهی نیز بالاتر خواهد. این برخلاف تصور قدیمی است که سرعت رشد بالاتر موجب افزایش افت چربی در پستان می گردد. مصرف شیر بیشتر (یا شیر جایگزین بیشتر) در دوره شیردهی با افزایش شیر در دوره شیردهی بعدی مرتبط است.

به طور کلی مطالعات در پرورش گوساله و تلیسه نشان می دهد که برای رسیدن به تولید بالاتر باید سرعت رشد را بر خلاف برنامه های قدیمی با دادن شیر بیشتر و استارتر مقوی تر (از نظر پروتئین و انرژی) افزایش دهیم. برای هر نیم کیلو افزایش وزن پیش از شیرگیری، تلیسه ها حدودا 450 کیلوگرم شیر بیشتری در دوره شیردهی تولید کردند. لازم به ذکر است توصیه های جدید در مورد مقدار انرژی و پروتئین استارتر بسیار افزایش یافته است. باید حتما از روز سوم یا چهارم همراه با دادن استارتر آب رابه صورت آزاد در اختیار گوساله ها قرار دهیم. مصرف آب به صورت آزاد مصرف استار تر را به طور قابل توجهی افزایش می دهد. دلیل تغذیه استارتر کمک به توسعه شکمبه در جهت شیرگیری زودتر و عادت پیدا کردن به جیره های معمول نشخوارکنندگان است. مقدار استارتر مصرف در هفته اول حدود 50 تا 60 گرم است ولی همین مقدار نقش به سزایی در توسعه شکمبه دارد. قبلا گفته می شد مصرف استارتر به صورت پودری بهتر از مصرف آن به صورت پلت است است، در حالی که مطالعات جدید از نقش مثبت تغذیه استارتر به صورت پلت در افزایش وزن و کاهش بیماری های تنفسی حمایت می کنند.

همچنین نقش مصرف آغوز و سطح ایمنوگلوبین خون  نیز نقش بسیار بارزی در شیر تولیدی آینده دارد. در 15 تا 30 دقیقه اول پس از تولد تغذیه آغوز موجب افزایش بسیار موثری در سطح ایمونوگلوبین های خون گوساله می شود که در بسیاری از موارد در گله ها این موضوع به تعویق می افتد. حتما 2 تا 4 لیتر آغوز در ساعت های اول به گوساله بدهید. برای هر واحد ایمنوگلوبین بالای 12 میلی گرم در دسی لیتر 5/8 کیلوگرم شیر بیشتری در شیردهی بعدی تولید میکنند. اگر در دامداری آغوز اضافه دارید روزی یک لیوان به گوساله ها تا 20 روزگی آغوز بدهید. این می تواند تا حد زیادی از مرگ و میر جلوگیری میکند. همچنین دادن آغوز دام های مسن تر به گوساله های حاصل از تلیسه ها می تواند نتایج مثبتی در پی داشته باشد.
حرف آخر اینکه هرچه افزایش وزن پیش از شیرگیری بیشتر باشد ما در آینده گله ای پر تولید تر خواهیم داشت.

اخیرا در کنفرانس سالانه تغذیه دام دانشگاه کرنل امریکا، یکی از دامداران موفق نیویورکی برخی از تجارب ارزشمند خود را در چگونگی رسیدن به نرخ بالای آبستنی در تلیسه ها اشاره کرده است که در زیر به آن اشاره می شود:

بیشتر فارم ها توجه ویژه ای به آبستنی گله شیرده خود دارند، در حالی که تلیسه ها نیز داستان آبستنی خود را دارند. جایگاه، تاسیسات، و زمان مناسب در طول روز اغلب عملکرد آبستنی تلیسه ها را تحت تاثیر قرار می دهد.

با این حال برخی دامداران یاد گرفته اند که ان را به درستی انجام دهند. یکی از آنها «جرج اندرو» مالک یک دامداری 1400 راسی در نیویورک است. اعدادی که اندرو از آنها سخن می گوید به شرح زیر است: 60 درصد نرخ آبستنی (آبستنی به ازای تعداد دام تلقیح شده)، 70 درصد نرخ تشخیص فحلی، و 40 درصد نرخ باروری (تعداد آبستنی به ازای تعداد دام شایسته تلقیح) در تلیسه ها. بعد از طی یک دوره 340 روزه انتظار، تلیسه هایی که 363 کیلوگرم وزن داشته باشند و قد آنها 128 سانتی متر باشد شایسته تلقیح هستند و تلقیح می شوند. میانگین سن در زمان اولین زایش برای این گله 22 ماه است.

چه چیزی موجب این پیشرفت شده است؟

اولین چیزی که بدان اشاره شده است مسئله جایگاه و تاسیسات تلیسه ها بوده است. “تاسیسات، تاسیسات، تاسیسات“،اندرو بدان اشاره کرد. «من به اندازه کافی نمی توانم بر اهمیت این مسئله تایید کنم. شما باید حیوانات شایسته را در تاسیسات مناسب به مدت زمان مناسب نگهداری کنید»، اندرو بیان کرد.

او در ادامه به اهمیت سربندهای مناسب به عنوان یک مشخصه حیاتی اشاره کرد. او همچنین به اجتناب از هر کاری که موجب مشکل شدن انجام کار توسط کارگران می شود اشاره نمود. اجتناب از شلوغ شدن بیش از حد بهاربندهای تلیسه ها نکته دیگری بود که وی از آن به عنوان راهکاری برای افزایش تعداد تلیسه های آبستن نام برده است. از سایر عواملی که اندرو در مورد تاسیسات بدان اشاره نموده است می توان نوردهی مناسب، سطوح غیر لیز و امکان وزن کردن تلیسه ها را نام برد.

دیگر جنبه شریک در این موفقیت داشتن یک تیم فنی و تخصصی و افراد ماهر در این زمینه است. او همچنین اهمیت داشتن برنامه مدون و پروتوکول های نوشته شده، و تعهد کامل از هر شخصی را خاطر نشان کرد.

در فارم اندرو، آنها از یک برنامه همزمان سازی فحلی استفاده می کنند، اما در عین حال آنها تمرکز ویژه ای روی تشخیص فحلی نیز انجام داده اند و تلاش قابل تحسینی به سمت آن صورت گرفته است. «تشخیص فحلی یک هنر است»، اندرو اعتقاد دارد. «تشخیص فحلی تاسیسات درست، راهکار مناسب و زمان درستی از روز را می طلبد».

عنصر کلیدی در موفقیت اندرو چیست؟ شور و اشتیاق بر آبستن کردن تلیسه ها، و تشویق دیگران به داشتن شرایط مشابه

از زمان چاپ NRC 2001 مقالات زیادی در مورد نیازهای پروتئینی گوساله منتشر شده است. در این مقاله به مرور داده­ های چاپ شده از سال 2001 تا سال 2012 خواهیم پرداخت.

 ماده خشک مصرفی در تلیسه ­ها (به عنوان درصدی از وزن بدن) به طور فزاینده ای از حدود 3 در هنگام از شیرگیری به حدود 8/1 درصد وزن بدن در نزدیکی زایمان می­ رسد. همگام با این تغییرات در ماده خشک مصرفی، پیشنهاداتی مبنی بر تغییر نسبت پروتئین به انرژی در جیره مطرح شده است. این نسبت ها که در سال 1998 مطرح شد شامل موارد زیر بود:

این ­ها توصیه­ های قدیمی در مورد نسبت پروتئین به انرژی هستند. هر چند برخی از دانشمندان (به ویژه دانشگاه کرنل) با این نسبت ها موافق نیستند ولی به نظر می ­رسد که این نسبت ­ها دارای اهمیت باشند. به تازگی مقاله ­ای در ژورنال “دانشمندان حرفه ­ای دام” به چاپ رسیده است که تا حدودی این نسبت ­های قدیمی را تغییر داده است.

در این مقاله گروه­های مختلف گوساله ­ها و تلیسه ها به 4 طبقه مختلف تقسیم بندی و نیازهای هر کدام بیان خواهد شد.

دسته اول گوساله­ های پیش از شیرگیری و تا 2 ماهگی هستند. داده­ های زیادی در حمایت از افزایش وزن در این دوره وجود دارند. این دوره شامل دوره انتقال از گوساله شیرخوار به گوساله غیر-شیرخوار نیز می ­باشد و نیز نیازهای اسیدآمینه ای آنها برای اولین بار تعیین شده ­اند (جدول زیر).

دسته دوم از شیرگیری تا 4 ماهگی از سن می ­باشد که داده های نسبتا خوبی در مورد آن وجود دارد و حکایت از بی دقت بودن پیش بینی ­های نرم افزار NRC (به عنوان تنها نرم افزار دارای مدل گوساله) دارد. ترکیب افزایش وزن (چربی یا پروتئین) در این دوره بر نسبت بهینه CP:ME نقش دارد.

دسته سوم، 4 ماهگی تا سن تلقیح را شامل می ­شود که یکی از بحرانی ترین مراحل رشد به شمار می ­رود و نظارت تلیسه در این دوره از اهمیت خاصی برخوردار است. 800 تا 900 گرم افزایش وزن در این دوره توصیه می ­شود. به نظر می ­رسد که نسبت 61 تا 63 از CP به ME در جیره­ هایی با بیش از 60درصد RDP بهینه برای این فاز باشد.

دسته چهارم، تلقیح تا زایمان: داده های کمی در مورد این دوره وجود دارد. ولی داده های موجود از نسبت 53 در این دوره حمایت می­کند.

به کار بردن این نسبت­ها قطعا در رشد گوساله­ ها و تلیسه ها موثر خواهد بود. ما در اینجا 2 سری داده جدید و قدیم را در مورد این نسبت ارائه دادیم. به کاربردن هر کدام از آنها به شما و شرایط گله شما بستگی دارد.

خلاصه نسبت­های بهینه پروتئین به انرژی قابل متابولیسم در دسته های متفاوت گوساله ها و تلیسه ها

¹ تقریبا 4/2 درصد لیزین و 75/0 درصد متیونین بر حسب ماده خشک. باید توجه داشت که پروتئین توصیه شده در این دوره 21 تا 22 درصد است.

²منظور از انتقال در اینجا یعنی انتقال از گوساله شیرخوار به غیر شیرخوار است.

دکتر احسان محجوبی 20 آذر 92

بیشتر دامداری هائی که در مورد ثبات عملکرد خود فکر و برنامه ریزی می کنند، فقط بر روی گله شیرده متمر کز شده اند. ثبات فرآیند شیردهی چگونه است؟ ثبات برنامه مدیریت گاو خشک چگونه است؟ ثبات فرآیند آماده سازی خوراک در دامداری چگونه است؟

بیشتر دامداری هائی که در مورد ثبات عملکرد خود فکر و برنامه ریزی می کنند، فقط بر روی گله شیرده متمر کز شده اند. ثبات فرآیند شیردهی چگونه است؟ ثبات برنامه مدیریت گاو خشک چگونه است؟ ثبات فرآیند آماده سازی خوراک در دامداری چگونه است؟
پس برنامه تلیسه چه طور؟ آیا این برنامه از ثباتی برخوردار است که تلیسه پرورش یافته در سن مناسبی زایمان کند؟ عملیات مدیریتی پایدار در پرورش یک تلیسه بسیار با کیفیت برای چرخه شیردهی آینده دامداری بسیار مهم است.
حتی اگر داده های حاصل از برنامه های اصلاح نژادی به شما بگویند که میانگین سن اولین زایش در گله شما24 ماه است، آنالیز دقیق داده ها ممکن است است دامنه ای از 21 تا 30 ماه را نشان دهد. از طریق نظارت و تهیه نمودارهای رشدی (در آینده نزدیک در روی سایت دامدار برتر قرار خواهد گرفت) شما قادر خواهید بود تا مشخص کنید در چه نقطه ای دچار مشکل هستید و باید نسبت به رفع آن اقدام کنید.
ثبات نظارت به این معناست که شما قادر باشید تلیسه های خود را وزن کنید! داشتن تجهیزاتی به منظور وزن کشی دقیق و راحت و نیز بهاربند و باکس های وزن کشی مناسب بسیار حیاتی است. شاید در نگاه اول این امر هزینه بر به نظر برسد. ولی اگر هزینه هر روز اضافی که تلیسه در سن مناسب زایمان نکند و به تبع آن کاهش تولید شیر در دوره شیردهی را در نظر بگیرید، این هزینه ناچیز خواهد بود. باید توجه داشت که بیش از60 تا 70 درصد هزینه های پرورش تلیسه در دامداری ها را تغذیه شامل می شود و بهینه کردن هزینه ها با راهکارهای نظارتی امری مهم می باشد. در 2 دامداری در آمریکا مورد بررسی قرار گرفتند که در یکی 77% تلیسه هاشان در دامنه های قابل قبول بودند و در دیگری 44%. بدون نظارت دقیق، فارم دومی تصور میکرد که در مسیر درست قرار دارد ولی نکته ای که آنها درک نکرده بودند این بود که برخی از تلیسه هاشان بزرگتر و برخی کوچکتر از اندازه طبیعی در زمان تلقیح بودند.
غیر از تغذیه و ژنتیک عواملی دیگری هستند که موجب برهم خوردن یکنواختی رشد در گروه تلیسه ها می شود:

•  پنومونی
•  بیماری هایسم
•  سلامت تنفسی
•  انگل ها
• فضای آخور
•  شلوغی
•  ضربه یا آسیب
• آبسه های کبدی
•  BVD
•  اسیدوز
• آسایش
•  سخت زایی
•  شرایط  ناملایم محیطی

در حالت عادی ممکن ایت ما این فهرست را به گله شیری نسبت دهیم. اما توجه مشابهی نیز باید در مورد تلیسه ها در نظر گرفت.
اندازه گیری رشد و آنالیز رکوردهای رشد می تواند در تعیین نقاط مورد نظر برای اصلاح کمک نماید. این رکوردها نواحی مشکل ساز و منابع تغییرات را خاطر نشان خواهد نمود (شکل زیر).

با گذشت زمان، نظارت منظم ما را به سمت اهداف مطلوب پیش می برد. انتظارات معقولی داشته باشید. نتایج برخی برنامه ها گاهی تا یکسال طول می کشد.
با مشاوران طراز اول مشورت کنید و نشانه های پیشرفت کوتاه مدت را از آنها جویا شوید.
اگر برنامه پیشرفتی نداشت آن را عوض کنید. این نشان دهنده سرمایه گذاری روی نقطه غلط است.
ثبات-ثبات-ثبات. سودآور باقی ماندن فقط و فقط به انجام با ثبات کارها در دامداری در همه زمانها (نه مقطعی) بستگی دارد.

دکتر احسان محجوبی، 92