استفاده از روغن در تغذیه اسب
در سال های اخیر مالکین اسب ها و دامپزشکان استفاده از روغن در تغذیه اسب ها و پونی ها را مورد توجه قرار داده اند. روغن در علوفه بسیار ناچیز است و منبع مفیدی از روغن در تغذیه به حساب نمی آید. با این حال نقش مثبت علوفه در تغذیه اسب ها غیر قابل انکار است. باید به این مورد توجه داشت که با استفاده از جیره های پر روغن اسب هایی که از جیره های پر از غلات استفاده می کنند از دردهای عضلانی رهایی می شوند.
در حال حاضر مزایای روغن توسط اغلب سوارکاران و مربیان پذیرفته شده است. در عین حال متخصصین علم تغذیه بر روی نوع روغن مورد استفاده در خوراک مطالعه می کنند. محققان تمرکز خود را بر روی دو خانواده اصلی از اسیدهای چرب غیر اشباع زنجیر بلند (PUFA) قرار داده اند. این اسیدهای چرب عبارتند از: امگا-3 و امگا-6. خانواده امگا-3 از آلفا-لینولنیک اسید (ALA) و خانواده امگا-6 از از لینولئیک اسید (LA) مشتق می شوند.
واژه امگا-3 در واقع به محل قرارگیری اولین پیوند دوگانه در زنجیره ارتباط دارد. به این مفهوم که اولین پیوند بر روی کربن شماره 3 زنجیره قرار دارد. روغن های موجود در آبزیان از نظر زنجیره های بلندتر امگا-3 نظیر ایکوزاپنتانوئیک اسید (EPA) و دکوزاهگزانوئیک اسید (DHA) که به ترتیب 20 و 22 کربن دارند غنی تر هستند. آلفا-لینولئیک اسید که دارای 18 کربن است. این اسید چرب در منابع گیاهی نظیر کتان، سویا و کانولا یافت می شود. آلفا-لینولئیک اسید و لینولئیک اسید که در بدن موجودات بسیار مورد استفاده قرار می گیرند توسط خود بدن ساخته نشده و باید از طریق خوراک ها تامین شوند. این ترکیبات به عنوان اسیدهای چرب ضروری شناخته می شوند.
شکل1: ساختار اسیدهای چرب امگا-3 (EPA، DHA، ALA)
اسیدهای چرب امگا-3
مهمترین اسیدهای چرب خانواده امگا-3 عبارتند از: ایکوزاپنتانوئیک اسید (EPA)، دکوزاهگزانوئیک اسید (DHA) و آلفا-لینولنیک اسید (ALA). ایکوزاپنتانوئیک اسید (EPA) و دکوزاهگزانوئیک اسید (DHA) در ماهی های آب سرد به وفور یافت می شود. این ماهیان از عمده مصرف کنندگان جلبک هایی هستند که تولید کننده EPA و DHA هستند. از سوی دیگر آلفا-لینولنیک اسید (ALA) بطور عمده در گیاهان برگدار و بذر کتان یافت می شود.
اسیدهای چرب امگا-6
اولین منبع اسیدهای چرب امگا-6 در جیره های خوراکی لینولئیک اسید (LA) است. این اسید چرب از روغن بذور و دانه غلات مشتق می شود. روغن ذرت، آفتابگردان و بذر گلرنگ محتوی مقادیر فروانی از لینولئیک اسید هستند. آراکیدونیک اسید یکی از فراورده های واسطه در متابولیسم لینولئیک اسید (LA) است که به چندین سایتوکاین تبدیل می شود. این سایتوکاین ها در واقع نقش التهابی دارند.
شکل2: ساختار اسیدهای چرب امگا-6 (LA و AA)
نسبت امگا-3 به امگا-6
برای اینکه امگا-3 و امگا-6 بهترین اثر خود را در بدن بگذارند باید تعادل این دو خانواده در بدن بطور متعادل حفظ شود. بیشترین تفاوت عملکرد زیستی بین اسیدهای چرب امگا-3 و امگا-6 در بدن با نقش آن ها در پیش سازهای التهابی و واسطه های ایمنی است. برای مثال هر اسید چربی برای تولید و توزیع پروستاگلندین ها در بدن ضروری است. پروستاگلاندینها یکی از مهمترین واسطه های التهاب می باشند و مهار ساخت آن ها توسط داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی موجب کاهش التهاب می شود. اثر پروستاگلندین هایی که در اثر مصرف روغن های امگا-3 و امگا-6 تولید می شوند دارای فرایندهای التهابی متفاوتی هستند.
مصرف اسیدهای چرب امگا-3 (EPA و DHA) دسته ای از ترکیبات التهابی را ایجاد می کنند که پاسخ خفیف تری در بدن ایجاد می کنند. در حالی که با مصرف اسیدهای چرب امگا-6 ترکیباتی با تاثیر قوی و نشانه های بیشتر در بدن تولید می شود. در واقع می توان گفت پاسخ التهابی ایجاد شده از سایتوکاین ها و پروستاگلندین هایی که در اثر مصرف امگا-3 تولید می شونددر مقایسه با سایتوکاین و پروستاگلندین هایی که در اثر مصرف امگا-6 تولید می شوند متعادل تر هستند. بطور کلی به سایتوکاین و پروستاگلندین های تولید شده از مصرف امگا-6 ترکیبات تولید کننده التهاب (التهابی) گفته می شود.
شکل3: مسیر بیوشیمیایی متابولیسم امگا-6 و امگا-3 در تولید سایتوکاین ها و پروستاگلندین ها
دانشمندان تاکنون نسبت بهینه امگا-3 به امگا-6 را برای تمام گونه های اسب و سنین مختلف را مشخص نکرده اند. با این حال نسبت 2تا4 (امگا3) به 1 (امگا6) مناسب است.
مواد خوراکی جیره ها مقادیر مختلفی از امگا-3 و امگا-6 دارند. جیره طبیعی اسب ها (در صورتی که فقط علوفه باشد) مقادیر امگا-3 بالاتری دارد. در حالی که در جیره های متشکل از علوفه و غلات این مقدار کاهش می یابد. غلات فراوری شده امگا-6 بالاتری نسبت به علوفه دارند.
در اسب های ورزشی و مسابقه ای اغلب از مکمل های روغنی جهت تامین نیازهای انرژی در جیره استفاده می شود. روغن ذرت یکی از پر مصرف ترین روغن های مورد استفاده در جیره اسب هاست. همچنین روغن های آفتابگردان، کانولا و گلرنگ که همه این روغن ها از نظر امگا-6 بسیار غنی هستند.استفاده از این روغن ها به همراه جیره های غنی از غلات منجر به ایجاد مقادیر مازاد امگا-6 شده و تعادل امگا-3:امگا-6 را بر هم می زند. این امر منجر به تعادل غیر مفید این اسیدهای چرب می گردد. چنین جیره هایی به اندازه جیره های مملو از مواد غنی اسیدهای چرب امگا-3 مفید نیستند.
میزان و نسبت اسیدهای چرب در مواد خوراکی اسب ها
| نام ماده غذایی | درصد امگا-3 | درصد امگا-6 | نسبت امگا-6 : امگا-3 |
|---|---|---|---|
| مرتع | 1.8 | 0.6 | 0.3 : 1 |
| علوفه گراس | 1.0 | 0.3 | 0.3 : 1 |
| یونجه | 0.5 | 0.4 | 0.7 : 1 |
| جو دو سر | 0.1 | 2.4 | 19.5 : 1 |
| ذرت | 0.03 | 1.9 | 55 : 1 |
| Barley | 0.1 | 1.1 | 9.1 : 1 |
| سبوس برنج | 0.2 | 6.6 | 37 : 1 |
| سبوس گندم | 0.2 | 2.1 | 11.6 : 1 |
| تخم گل آفتابگردان | 0.13 | 27.1 | 206 : 1 |
| فول فت سویا | 1.4 | 9.8 | 7.2 : 1 |
| کنجاله سویا | 0.1 | 1.0 | 7.2 : 1 |
| لوبیا | 0.7 | 1.5 | 2 : 1 |
| باقلا | 0.1 | 0.9 | 12.8 : 1 |
| کنجاله نارگیل | 0 | 0.2 | |
| کنجاله کانولا | 1.1 | 2.2 | 2.0 : 1 |
| تفاله چغندر | 0.04 | 0.2 | 5.8 : 1 |
| دانه سویا | 0.2 | 1.1 | 7.2 : 1 |
| عصاره مالت | 0.2 | 2.2 | 9.3 : 1 |
| Dried Distillers Grains (maize) | 0.1 | 3.8 | 55.4 : 1 |
| دانه کامل کتان | 19.1 | 5.6 | 0.3 : 1 |
| کنجاله کتان | 4.5 | 1.3 | 0.3 : 1 |
| روغن نارگیل | 0.1 | 2.0 | 20 : 1 |
| روغن کبد ماهی | 24.5 | 2.0 | 0.1 : 1 |
| روغن کانولا | 9.8 | 19.5 | 2 : 1 |
| روغن سویا | 7.2 | 51.7 | 7.2 : 1 |
| روغن آفتابگردان | 0.3 | 60.5 | 206: 1 |
| روغن ذرت | 0.9 | 55 | 55 : 1 |
| روغن زیتون | 0.7 | 10.8 | 15.7 : 1 |
| روغن کتان | 57.4 | 13.9 | 0.24 : 1 |
سودمندی تولیدمثلی اسیدهای چرب امگا-3
اثرات مفید امگا-3 در تولیدمثل فراوان هستند. سیلمی های تغذیه شده با EPA و DHA افزایش چشمگیری در تعداد اسپرم های طبیعی و افزایش تراکم اسپرم نشان داده اند. اثرات مثبت امگا-3 بر تحرک و طول عمر اسپرم نیز تایید شده است. تغذیه مادیان آبستن با DHA و EPA مزایایی برای نمو جنین دارد. با توجه به نقشی جفت در ارسال EPA و DHA به دستگاه عصبی جنین، امگا-3 در جیره مفید می باشد. همچنین امگا-3 در شیر مادیان وارد می شود و به مصرف کره می رسد. مادیان هایی که مقادیر بالایی از امگا-3 و امگا-6 در جیره را مصرف می کنند کلستروم (آغوز) غنی تری تولید می کنند. تحقیقات نشان داده است کره هایی که مادرشان امگا-3 مصرف می کند نیز دارای سیستم ایمنی قوی تری هستند. یافته های دیگر نشان می دهد مصرف امگا-3 برای مادیان های دارای سابقه سقط جنین مفید می باشد.
سودمندی مفصلی و ضد التهابی اسیدهای چرب امگا-3
بیشترین سودمندی اسیدهای چرب امگا-3 در زمینه سلامت مفاصل است. این مسئله با توجه به نقشی است که اسیدهای چرب امگا-3 در کاهش پاسخ التهابی ایفا می کند. ارتباط بین امگا-3 و کاهش التهاب مفصل در انسان و سایر حیوانات اثبات شده است. اسب های ورزشی بهترین کاندیدا برای مصرف اسیدهای چرب امگا-3 هستند. اسب های ورزشی در جیره خوراکی خود مقادیر بسیار بالایی از غلات را جهت حفظ شرایط بدنی مصرف می کنند. غلات مصرف شده توسط اسب های ورزشی دارای مقادیر بالایی از امگا-6 هستند. دانشمندان در حال حاضر در حال انجام تحقیقاتی هستند که مقدار دقیق دوز مصرفی EPA و DHA را برای کاهش علائم خونریزی ریوی ناشی از تمرینات، التهاب ریوی و تحریک مفصلی مشخص کنند.
امگا-3 همچنین نقش تسکین دهنده در زخم معده دارد. بنابراین اسب هایی که از امگا-3 استفاده می کنند کمتر به زخم معده دچار می شوند. در صورت ابتلا هم زخم معده پیشرفت کمی دارد. مصرف اسیدهای چرب امگا-3 به بسیاری از شرایط التهابی از قبیل آلرژی، لمینیتیس و خارش کمک می کند.
