عملکرد و اثر مس در خوراک اسب ها

مس چیست؟

زمانی که صحبت از مس می شود اول از همه به یاد سیم و لوله های مسی می افتیم. در واقع تصور اینکه اسب ها به طور روزانه به مس نیاز داشته باشند سخت است. اولین باری که دانشمندان مس را در بافت های جانوری یافتند فرض را بر این گذاشتند که در اثر آلودگی به این نتایج دست یافته اند. با اینحال اواخر دهه 1920 میلادی فهمیدند که مس در بافت انسان و جانوران به عنوان یک ماده مغذی ضروری وجود دارد. در این مقاله به عملکرد و اثر مس در خوراک اسب ها پرداخته می شود.

مس در اسب ها

مس یک کوفاکتور ضروری برای چندین مسیر متابولیکی حیاتی در بدن اسب ها می باشد. یعنی بدون حضور مس آنزیم ها نمی توانند بطور مطلوب و کامل عمل کنند. برخی فرایندهای خاصی که مس در آن ها نقش دارند عبارتند از: تولید انرژی، متابولیسم آهن، تشکیل بافت پیوندی، عملکرد سیستم اعصاب مرکزی (مغز و نخاع) و تولید ملانین(رنگدانه).

تولید انرژی

سلول ها انرژی را با ساختن ATP (آدنوزین تری فسفات) که سوخت تمام سیستم های بدنی می باشد تولید می کنند. سیتوکروم c اکسیداز (آنزیمی که برای انجام فعالیت خود به مس نیاز دارد) در اندامک میتوکندری با ایجاد زنجیره انتقال الکترونی انرژی را در مولکول ATP ذخیره می کند. بنابراین زمانی که کمبود مس در جیره اسب وجود داشته باشد توانایی این آنزیم برای تولید انرژی کاهش می یابد و این مسئله منجر به کاهش عملکرد اسب می گردد.

متابولیسم آهن

ما اغلب گمان می کنیم دلیل کم خونی در اسب کمبود آهن می باشد. ولی این امکان وجود دارد که این کم خونی ناشی از کمبود مس باشد. زیرا اغلب جیره های موجود برای اسب ها مقدار آهن بیشتر از حد نیاز را تامین می نماید. از سوی دیگر در جیره هایی که تنها بر پایه علوفه است (و کنسانتره مصرف نمی شود) اغلب کمبود مس وجود دارد.  آنزیم هایی که در ساختار خود مس دارد بطور کلی  فروکسیداز (Ferroxidases)  نام دارند. واکنشی که این آنزیم ها انجام می دهد در زیر نشان داده شده است:

4 Fe²⁺ + 4 H⁺ + O₂ = 4 Fe³⁺ + 2H₂O

عمل این آنزیم ها تبدیل یون آهن II به آهن III و ایجاد ساختمان گلبول های قرمز خون می باشد. بنابراین اسب هایی که از جیره های با مقادیر پایین مس مصرف می کنند به علت نقص در فعالیت این آنزیم دچار کمخونی می گردند.

ایجاد بافت پیوندی

لیزیل اکسیداز آنزیمی است که با بهره گیری از مس در بافت پیوندی، بین کلاژن و الاستین پیوند ایجاد می کند. در صورت عدم ایجاد این پیوند انعطاف پذیری و استحکام بافت پیوندی کاهش می یابد. بنابراین مس برای عملکرد بدون نقص بافت پیوندی نظیر تشکیل استخوان ها که نیازمند ماتریکس کلاژنی است ضروری می باشد.

عملکرد سیستم عصبی

سیستم اعصاب مرکزی و مغز برای عملکرد طبیعی خود به آنزیم هایی نیاز دارند که برای انجام فعالیت بهینه خود نیاز به مس دارند. فسفولیپیدهایی که دیواره سلول های عصبی را می سازند (همانند میلین اطراف سلول های عصبی) از آنزیم هایی استفاده می کنند که به مس وابسته هستند. همچنین  برای تبدیل دوپامین به نوراپی نفرین نیاز به آنزیمی است که در ساختار خود مس دارد.

منابع مس در خوراک اسب ها

NRC منبع معتبر نیازهای خوراکی برای کلیه حیوانات می باشد. طبق توصیه این منبع یک اسب 500 کیلوگرمی در شرایط نگهداری (بدون فعالیت ورزشی، غیرآبستن) 100 میلی گرم مس در روز نیاز دارد. این مقدار بسیار کم می باشد ولی تاثیر چشمگیر و معنی داری در فعالیت اسب خواهد داشت. به همان میزانی که فعالیت اسب افزایش می یابد مقدار نیاز تا نهایتا 125 میلی گرم در روز خواهد رسید.

علوفه ها مقادیر نسبتاً پایینی ا ز مس را دارا می باشند. اغلب علوفه ها (از جمله یونجه) کمتر از 10 میلی گرم در هر کیلوگرم علوفه، مس دارند. در صورتی که علوفه به اندازه 2 درصد وزن اسب 500 کیلوگرمی (10 کیلوگرم) مصرف شود، تنها نیاز نگهداری اسب را (بر اساس توصیه NRC) تامین می نماید.

بیشترین میزان مس مصرفی توسط اسب 250 میلی گرم به ازای هر کیلوگرم وزن اسب می باشد. به عنوان مثال برای اسب 500 کیلوگرمی با مصرف 10 کیلوگرم علوفه می تواند تا 2500 میلی گرم مس در روز (بصورت مکمل) مصرف کند. با توجه به میزان قابل تحمل مصرف مس و توجه به اینکه جذب مس توسط عوامل دیگری کاهش می یابد، در خوراک های کنسانتره ای مقدار این عنصر کمی بالاتر از سطح توصیه شده NRC لحاظ می گردد.

عناصر دیگر نظیر روی نیز بر جذب مس موثرند و باعث کاهش جذب آن می گردند. به همین منظور استفاده از خوراک های کنسانتره ای که بطور دقیق و کامل فرموله شده باشند توصیه می شود که مقادیر مورد نیاز مس را با توجه به سایر عناصر تامین می کند.

اطمینان از مصرف مقادیر کامل مس علاوه بر مقادیر توصیه شده در NRC توسط خوراک های کنسانتره ای بهترین راه برای دستیابی به سلامت و دستیابی به بهترین عملکرد سیستم های حیاتی در اسب می باشد.

مقادیر مس در چند ماده خوراکی بر حسب میلی گرم در کیلوگرم

مقدار مس (mg/kg)	ماده خوراکی
66	ملاس
19	کنجاله کتان
11	تفاله چغندر
9	یونجه
7	جو دوسر
3	ذرت

Young, JK, GD Potter, LW Green, SP Webb, JW Evans and GW Webb. 1987.
Copper balance in miniature horses fed varying amounts of zinc. Proc.
.Equine Nutr. Physiol. Soc. Symp. 10:153-157.

Pearce, SG, ND Grace, EC Firth, JJ Wichtel, SA Holle and PF Fennessy. 1998b.
Effect of copper supplementation on the copper status of pasture-fed young
Thoroughbreds. Equine Vet. J., 30:204-210.

Knight, DA, SE Weisbrode, LM Schmall, SM Reed, AA Gabel, LR Bramlage and
WI Tyznik. 1990. The effects of copper supplementation on the prevalence
of cartilage lesions in foals. Equine Vet. J. 22:426-432.

Hurtig, MB, SL Green, H Dobson, Y Mikuni-Takagaki, and J Choi. 1993. Correlative
study of defective cartilage and bone growth in foals fed a low-copper diet.
Equine Vet. J., Suppl. 16:66-73.

KAVAZIS, A. N., J. KIVIPELTO, E. A. OTT (2002): Supplementation of broodmares with copper,
zinc, iron, manganese, cobalt, iodine, and selenium. J. Equine Vet. Sci. 22, 460-464.

دلیل کف کردن دهان و بدن اسب چیست؟

بدن و دهان برخی اسب ها در زمان فعالیت ورزشی پوشیده از کف می شود و برخی اسب ها اینگونه نیستند. عرق اسب محتوی پروتئینی است که لاترین (Latherin) نام دارد. لاترین در بزاق و عرق اسب ها وجود دارد. محققان فرض را بر این گذاشته اند که این پروتئین ابتدائا در بزاق تولید می شود که به جویدن مقادیر زیاد خوراک های خشک کمک کند و در ادامه به مرطوب کردن پوست اسب کمک می کند.

این پروتئین مانند دترجنت (پاک کننده) عمل می کند و باعث می شود که عرق در سرتاسر بدن پخش شود تا بدن اسب بیشتر و بهتر خنک گردد. این مسئله کاملا طبیعی است و نشان دهنده کمبود یا زیاد بودن هیچ ماده مغذی در جیره نمی باشد. در برخی اسب ها بیشتر از بقیه کف تولید می شود که مقدار آن بستگی به موارد زیر دارد:

تناسب اندام (Fitness):

معمولاً اسب هایی که تناسب اندام ندارند و از سلامتی پایین تری برخوردارند بیشتر کف تولید می کنند و اسب هایی که فعالیت سنگین دارند و به طور معمول عرق می کنند کمتر کف تولید می کنند.

زمان:

میزان این پروتئین در ابتدای تولید عرق در بالاترین سطح خود قرار دارد و در اغلب اسب ها برای مدت کوتاهی کف تولید شده و سپس متوقف می شود.

پوشش بدن:

شامپوها، نرم کننده ها، قشو کردن و کوتاه کردن موها می تواند بر میزان تولید کف تاثیر بگذارد.

در مجموع کف کردن بطور کلی طبیعی است. کف کردن موجب می شود اسب به نظر کمی گرم و در حال ناراحتی دیده شود ولی در مجموع مسئله ای نیست که بخواهد ایجاد نگرانی نماید. اسب هایی که بطور معمول در مسابقات شرکت کرده و یا تمرین می کنند (مانند اسب های استقامت)، کف زیادی تولید نمی کنند. زیرا این اسب ها بطور منظم عرق می کنند و پوشش بدنی (موی) کوتاه دارند.

Beeley JG, Eason R and Snow DH (1986) Isolation and characterization of latherin, a surface-active protein from horse sweat Biochem J. 1986 May 1; 235(3): 645–650
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC1146737/pdf/biochemj00280-0028.pdf

M Gross M (2013) A foaming protein from the horse’s mouth, Chemistry World
http://www.rsc.org/chemistryworld/2013/06/latherin-structure-horses-mouth

McDonald RE, Fleming RI, Beeley JG, Bovell DL, Lu JR, Zhao X, Cooper A, Kennedy MW (2009) Latherin: A Surfactant Protein of Horse Sweat and Saliva PLoS ONE 4(5)
http://www.plosone.org/article/info:doi%2F10.1371%2Fjournal.pone.0005726

تغذیه مادیان در انتهای دوره آبستنی

آبستنی در مادیان ها به سه دوره ابتدایی، میانه و انتهایی تقسیم می شود. هر یک از این دوره ها در زمان خود دارای اهمیت می باشند. با این حال تغذیه مادیان در انتهای دوره آبستنی بسیار دارای اهمیت است. در این مقاله به تغذیه دوران انتهایی آبستنی پرداخته می شود.

طی 8-7 ماه ابتدای آبستنی جنین بسیار آهسته رشد می کند. میزان رشد کره در این دوره 90 گرم در روز است. بنابراین در طی این مدت تغذیه برای مادیان چالشی ایجاد نمی کند. مادیان های غیرشیرده در ابتدای دوره آبستنی را می توان همانند سایر اسب های بالغ تغذیه کرد. علوفه با کیفیت به همراه کنسانتره تامین کننده مواد معدنی و ویتامینه که کلیه نیازهای مادیان را برطرف کند در این دوره خوراک مناسبی است.

انتهای آبستنی

با اینحال طی 4-3 ماه انتهای آبستنی رشد و نمو جنین سریع تر می گردد. روزانه حدود  450 گرم رشد می کند. طی 90 روز انتهایی آبستنی کره در حدود 450 گرم در روز رشد می کند. این افزایش وزن تاثیر زیادی بر نیازهای ویتامینی، معدنی، پروتئینی و بطور کلی تغذیه مادیان در انتهای دوره آبستنی دارد. همچنین این افزایش وزن کره موجب کاهش فضای شکم مادیان می شود. بنابراین با افزایش سایز کره میزان علوفه مصرفی مادیان کاهش می یابد. در نتیجه با کاهش علوفه مصرفی بایستی تغذیه مادیان در انتهای آبستنی با کنسانتره های غنی از غلات و مکمل های ویتامینه و معدنی صورت پذیرد.

نقش پروتئین

حتی در شرایطی که شرایط بدنی مادیان با مصرف علوفه مطلوب است مصرف کنسانتره نیز دارای اهمیت می باشد. علیرغم اینکه علوفه می تواند کالری مورد نیاز بدن را برای حفظ شرایط ظاهری بدن حفظ کند، با اینحال قادر به تامین سایر مواد مغذی از قبیل پروتئین، ویتامین و مواد معدنی نمی باشد. خوب بودن شرایط بدنی مادیان و ذخیره چربی کافی به تنهایی تضمین رشد مطلوب کره نمی باشد. تحقیقات نشان داده اند که وزن تولد کره به شدت تحت تاثیر مقدار پروتئین مصرفی مادیان در انتهای دوره آبستنی قرار دارد. حتی در شرایطی که مادیان کاملا چاق و فربه باشد.

مشاهده کره های ضعیف و با رشد کم از مادیان های چاق به هیچ وجه غیرطبیعی نیست. زیرا که این تغذیه این مادیان ها در انتهای دوره آبستنی با منابع دارای کالری بالا و پروتئین کم کیفیت انجام شده است. حتی در شرایطی که از علوفه با پروتئین بالا نظیر یونجه در جیره خوراکی استفاده شود، جیره ممکن است از لحاظ برخی اسیدهای آمینه ضعیف باشد.

تحقیقات نشان داده اند که حتی یونجه با کیفیت هم بطور کامل در بخش ابتدایی دستگاه گوارش تجزیه نمی شود. بنابراین بخشی از اسیدهای آمینه ضروری مورد نیاز در اختیار مادیان قرار نمی گیرد. تغذیه مادیان در انتهای دوره آبستنی باید به گونه ای باشد که مخلوطی از غلات یا منابع پروتئینی پر کیفیت که حاوی آمینواسیدهای ضروری برای رشد مطلوب کره است در اختیار مادیان قرار بگیرد.

مواد معدنی

طی ماه دهم بارداری بیشترین میزان ذخیره مواد معدنی در کره متولد نشده وجود دارد. همچنین شیر مادیان عملا از نظر مواد معدنی کم نیاز مانند مس که برای رشد استخوان ضروری هستند فقیر است. بنابراین مادیان در این دوره بایستی با مقدار کافی از مواد معدنی تغذیه شود. این مواد در بدن کره در حال نمو ذخیره می گردد. بلافاصله پس از تولد، این مواد به مصرف کره می رسد.

در هفته های ابتدایی پس از تولد، کره ها مقادیر کافی از خوراک های مقوی را مصرف نمی کنند. به همین علت  مواد معدنی کم نیاز  به میزان کافی از خوراک در همان ابتدای مراحل نمو پس از تولد جذب نمی گردد. تغذیه کافی مادیان در انتهای دوران آبستنی با این مواد معدنی سبب می گردد که کره بتواند از این مواد در مراحل ابتدایی پس از تولد برای رشد مطلوب استفاده کند.

مراتع و علوفه معمولا از نظر مواد معدنی نظیر مس و روی فقیر هستند. بنابراین در اختیار قرار دادن مقادیر کافی از مواد معدنی جهت تغذیه مادیان در انتهای دوران آبستنی امری حیاتی و ضروری است.

وضعیت بدنی مادیان

مادیان های لاغر

در صورتی که مادیان در انتهای دوران آبستنی به حدی لاغر باشد که دنده های آن پیدا شده باشد بایستی با مقادیر کافی از کالری تغذیه شود تا افزایش وزن پیدا کند. به خصوص اگی قرار باشد که مجددا آبستن شود این مسئله بسیار اهمیت پیدا می کند. افزایش وزن مادیان های شیرده بسیار سخت است. مادیان های لاغر، بخصوص مادیان هایی که در حال شیردهی به کره هستند به سختی آبستن می شوند. بعلاوه مادیان های شیرده به مقادیر بالایی از انرژی برای تولید شیر احتیاج دارند. در واقع انتهای آبستنی زمان ایده آلی است که یک مادیان لاغر را از لحاظ بدنی در شرایطی قرار دهیم که علاوه بر تولید شیر کافی برای کره شیرخوار خود آمادگی لازم را برای آبستنی بعدی پیدا کند. در این شرایط انتخاب خوراک که از لحاظ انرژی و مواد مغذی غنی باشد بسیار اهمیت پیدا می کند.

مادیان های چاق

تحقیقات نشان داده است که مادیان های چاق احتمال سخت زایی بالاتری از مادیان های لاغر دارند. همچنین مادیان های دارای بافت چربی بالا شیر کمتری تولید می کنند. اگر مادیان به حدی چاق باشد که علاوه بر دیده نشدن دنده ها با لمس هم نتوان دنده ها را لمس کرد، در اختیار قرار دادن خوراکی با مقادیر کافی از پروتئین، ویتامین ها و مواد معدنی برای رشد و نمو مطلوب کره ضروری است. در عین حال باید توجه داشت که مادیان مقادیر اضافی از کالری که موجب چاق شدن می شود را مصرف نکند.این گونه خوراک ها مواد مغذی مورد نیاز کره متولد نشده را تامین کرده و در عین حال موجب افزایش وزن مادیان نمی شود. همچنین محدود کردن مصرف علوفه به 1.5 درصد وزن بدن مادیان های چاق نیز در این موارد توصیه می شود.

مدیریت مطلوب تغذیه مادیان در انتهای دوران آبستنی موجب می شود که کره در ابتدای تولد در بهترین وضعیت قرار داشته باشد. بنابراین با توجه به هزینه و زمانی که برای تولد و رشد کره می شود بهتر اینست که به این مقوله توجه کافی را مبذول داشت.